Ζωηρεύει ο επιστημονικός διάλογος για το μνημείο στον λόφο Καστά με επίκεντρο νέα ανάγλυφα ευρήματα, όπου εικάζεται ότι παριστάνεται ο Μέγας Αλέξανδρος

Πολλά νέα στοιχεία στην παρουσίαση του ανασκαφικού έργου στον λόφο Καστά, όπως το ανάγλυφο με τον στρατιωτικό που προΐσταται πομπής στρατιωτών, τον οποίο ταυτίζουν με το πρόσωπο του Μεγάλου Αλεξάνδρου

Ξεκινά η νέα μάχη της Αμφίπολης ή, αλλιώς, ένας διαφορετικός κύκλος αμφισβητήσεων ως προς τα συμπεράσματα των μελετητών που περιγράφουν στοιχεία της «ταυτότητας» του μνημείου στον Τύμβο Καστά. Αυτή τη φορά ο επιστημονικός διάλογος ζωηρεύει πάλι, με αρχαιολόγους οι οποίοι δεν έχουν πειστεί για τις συσχετίσεις των νέων αναγλύφων με το ταφικό μνημείο και με το βάθρο του λέοντα.

Φωτιές έχουν ανάψει στην επιστημονική κοινότητα και οι υποθέσεις των μελετητών για τις παραστάσεις τις οποίες οι ανασκαφείς συνδέουν όχι απλώς με τον Ηφαιστίωνα αλλά και με τον Μέγα Αλέξανδρο τόσο τυπολογικά όσο και με βάση στοιχεία της τεχνοτροπίας τους. Αντιθέτως, φαίνεται να αποδυναμώνεται πλέον η αμφισβήτηση επί της χρονολόγησης του μνημείου, τουλάχιστον ως προς την όλη κατασκευή μαζί με την καμάρα - η επιχειρηματολογία περί ρωμαϊκού μνημείου φαίνεται ότι καταρρέει. Τα αρχαιολογικά δεδομένα ως προς τη χρονολόγηση στο τελευταίο τέταρτο του 4ου αιώνα π.Χ. είναι πλέον «δεμένα», με την πρώτη ραδιοχρονολόγηση - πραγματοποιήθηκε από την ομάδα των γεωλογικών και γεωφυσικών ερευνών του ΑΠΘ - δείγματος ξυλάνθρακα (αποκαΐδι) που είχε χρησιμοποιηθεί, σύμφωνα με τους μελετητές, κατά τη διάρκεια της κατασκευής της θόλου (καμάρας).

Μετά τις επίσημες ανακοινώσεις της ανασκαφικής ομάδας, με επικεφαλής την κυρία Κατερίνα Περιστέρη, στην 29η Αρχαιολογική Συνάντηση του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ), αν μη τι άλλο αξίζει να ξεδιπλωθεί με επιστημονικό ήθος και ύφος η αντιπαράθεση ιδεών και απόψεων - τι πιο δημιουργικό άλλωστε.

Συσχετίσεις

Νέα ανάγλυφα βρέθηκαν πλησίον του ταφικού μνημείου, περίπου 120 μέτρα δυτικά του. Η κυρία Γεωργία Κοκκορού-Αλευρά, ομότιμη καθηγήτρια Κλασικής Αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, δεν πείθεται από τις υποθέσεις εργασίας των μελετητών οι οποίοι έχουν συσχετίσει τα ανάγλυφα αυτά με το βάθρο του λέοντα, και μάλιστα αποδίδουν στο πρόσωπο του Μ. Αλέξανδρου μια απεικόνιση άνδρα στρατιωτικού. «Δεν είναι βέβαιη ούτε η συσχέτιση των αναγλύφων με το βάθρο του λέοντα ούτε και οι ταυτίσεις των προσώπων», τονίζει μιλώντας στο «Βήμα».

Οσον αφορά το ζήτημα του προσώπου στο οποίο ήταν αφιερωμένο το μνημείο, η κυρία Κοκκορού-Αλευρά κρίνει ότι παραμένει «ένα μεγάλο ερωτηματικό». Όπως παρατηρεί, «περιμένουμε καλύτερη τεκμηρίωση και τη συστηματική δημοσίευση των επιγραφικών στοιχείων».

Ως προς τη χρονολόγηση του μνημείου πάντως σημειώνει ότι «υπάρχουν πλέον περισσότερες ενδείξεις αναφορικά με την κατασκευή του στο τελευταίο τέταρτο του 4ου - αρχές 3ου π.Χ. αιώνα». Παράλληλα χαρακτηρίζει «θετικό στοιχείο» το ότι προχωρούν οι γεωφυσικές, γεωλογικές και σεισμολογικές έρευνες, οι οποίες «θα δώσουν επιπλέον στοιχεία και πιο συγκεκριμένες πληροφορίες».

«Τυμβοποίηση»

Τάραξε τα νερά πολλαπλώς η επιστημονική ομάδα των γεωφυσικών και γεωλογικών ερευνών του ΑΠΘ -  συντονιστής ήταν ο καθηγητής κ. Γρηγόρης Τσόκας και συμμετείχαν οι κ.κ. Παναγιώτης Τσούρλος, Γιώργος Βαργεμέζης, Γιώργος Συρίδης, Σπύρος Β. Παυλίδης, Αλέξανδρος Χατζηπέτρος και Ηλίας Φίκος. Πέρα από τη χρονολόγηση του ταφικού μνημείου, προσδιόρισαν, όπως και ο πολιτικός μηχανικός της ανασκαφικής ομάδας κ. Δημήτρης Εγγλέζος, ότι ο λόφος είναι... τυμβοποιημένος, δηλαδή έγιναν τεχνητές επιχώσεις επί φυσικού λόφου.

Ως προς τις χρονολογήσεις, ο κ. Τσόκας επισημαίνει μιλώντας στο «Βήμα»: «Χρονολογήθηκαν δείγματα εδαφών αλλά και καμένου ξύλου με τη μέθοδο του άνθρακα-14 . Κάποια αποκαΐδια, σύγχρονα της κατασκευής της θόλου, ανάγονται στο 315 π.Χ. (±30), δηλαδή δείχνουν στο τελευταίο τέταρτο του 4ου  π.Χ. αιώνα». Μάλιστα ο κ. Τσόκας σημειώνει ότι η χρονολόγηση του ξύλου ταυτίζεται με τη χρονολόγηση της θόλου, με δεδομένο ότι για την κατασκευή οι αρχαίοι έσκαψαν όρυγμα, έδρασαν το ταφικό μνημείο και το ξανασκέπασαν. «Χρησιμοποίησαν την τεχνική της "εκσκαφής και επαναχωμάτωσης"», σημειώνει. Οι έρευνες συνεχίζονται και η ομάδα θα χρονολογήσει και άλλα δείγματα.

Παράλληλα οι γεωφυσικές έρευνες με καινοτόμες τομογραφικές τεχνικές τις οποίες ανέπτυξε το Εργαστήριο Εφαρμοσμένης Γεωφυσικής του ΑΠΘ, διευθυντής του οποίου είναι ο κ. Τσόκας, κατέδειξαν ότι «υπάρχουν δομές στο εσωτερικό του τύμβου που χρήζουν ανασκαφικής διερεύνησης. Εχουμε επεκτείνει την έρευνα και πέρα από τον τύμβο, στα χωράφια». Οπως σημειώνει ο κ. Τσόκας, τα σημεία ενδιαφέροντος ως προς την ύπαρξη δομών στο εσωτερικό του τύμβου είναι κοντά στο μνημείο το οποίο έχει αποκαλυφθεί με τη μεγάλη καμάρα των 24 μέτρων.

Αξίζει να σημειωθεί ότι ο κ. Ευάγγελος Καμπούρογλου, γεωλόγος του ΥΠΠΟΑ ο οποίος συνεργάστηκε με την κυρία Περιστέρη για ορισμένο χρονικό διάστημα στις ανασκαφές και αποχώρησε, ανακοίνωσε μεταξύ άλλων ότι στο εσωτερικό του ταφικού μνημείου οι επιχώσεις, με βάση δείγματα που είχε συλλέξει, χρονολογούνται στο 70 π.Χ.

Η εκτίμηση του ειδικού στη γλυπτική που παρουσιάστηκε στο συνέδριο

Ο Αλέξανδρος σε νεκρική πομπή για τον Ηφαιστίωνα

Η αναφορά που έχει προκαλέσει αμφισβητήσεις αφορά την εκτίμηση του ειδικού στη γλυπτική κ. Αντόνιο Κόρσο ότι ο άνδρας που οδηγεί την πορεία των στρατιωτών σε ανάγλυφο με στρατιωτική μακεδονική εικονογραφία - αποκαλύφθηκε πρόσφατα και, σύμφωνα με τους ανασκαφείς, ήταν στο βάθρο του λεόντα - αποτυπώνει πορτρέτο του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Υπήρξαν επίσης αρχαιολόγοι κατά την παρουσίαση οι οποίοι προσδιόρισαν ως αναθηματική στήλη το ανάγλυφο.

Όπως επισημαίνει ο κ. Κόρσο μιλώντας στο «Βήμα», τόσο το μέγεθος του αναγλύφου (είναι πολύ μεγάλο) όσο και η ποιότητά του (υψηλή) αποκλείουν το ενδεχόμενο να είναι απλή αναθηματική στήλη. Επίσης, τονίζει ότι το ανάγλυφο αναπαριστά νεκρική πομπή στρατιωτών για τον Ηφαιστίωνα. Μάλιστα θεωρεί ότι ένα θραύσμα ανάγλυφου κεφαλιού που υπάρχει στο Λούβρο - προέρχεται από την Αμφίπολη, εξηγεί - κρίνει ότι είναι τμήμα του αναγλύφου που βρέθηκε κοντά στο μνημείο Καστά και ότι μοιάζει πολύ με το κεφάλι του νεαρού άνδρα που υπάρχει στη στήλη η οποία βρίσκεται στο μουσείο της Θεσσαλονίκης και έχει την επιγραφή ΔΙΟΓΕΝΗΣ ΗΦΑΙΣΤΙΩΝΙ ΗΡΩΙ... Επιμένει επιπλέον στην ταύτιση του στρατιωτικού που προΐσταται της πομπής με το πρόσωπο του Μεγάλου Αλεξάνδρου στο ανάγλυφο το οποίο απεικονίζει, κατά τους ανασκαφείς, μακεδόνες στρατιώτες, σάρισες, ασπίδες, μακεδονικό κράνος.

Σύμφωνα με τον υπεύθυνο αρχιτέκτονα της ανασκαφής κ. Μιχάλη Λεφαντζή, η κατασκευή του μνημείου είναι ενιαία με την καμάρα και τοποθετείται τον 4ο π.Χ. αιώνα. Όπως εξηγεί στο «Βήμα», κατασκευάστηκε πρώτα η κιβωτιόσχημη θήκη και στη συνέχεια η υπόλοιπη κατασκευή. Σε δεύτερη οικοδομική φάση μπήκε η μακεδονική θύρα. Τότε το υπέρθυρο έγινε κατώφλι από τη μέσα πλευρά, το οποίο σώζει το ιωνικό κυμάτιο που είχε και ετέθη η μαρμάρινη οροφή. Το επιστύλιο διαμορφώθηκε κατά την κατασκευή της θύρας για λόγους καλύτερης αντιστήριξης του θυραίου τοίχου. Μετ' επιτάσεως λέει ότι όλα έχουν μελετηθεί και περιγραφεί με ακρίβεια και γι' αυτό δεν χωρούν εύκολες κρίσεις...

ΠΗΓΗ

Κ.Περιστέρη: Νέα στοιχεία για την ανασκαφή, από την Κύπρο 

  

Λευκωσία: Ακόμη περισσότερες ανακαλύψεις και στοιχεία αναμένει από την έρευνα στην Αμφίπολη η Κατερίνα Περιστέρη. Η ανασκαφέας του μακεδονικού μνημείου στον Τύμβο Καστά είπε, από την Κύπρο, ότι η μοναδικότητα της κατασκευής του περιβόλου από θασίτικο μάρμαρο, αλλά και η χρονική περίοδος στην οποία πέραν πάσης αμφιβολίας ανάγεται το μνημείο, οδηγούν τη σκέψη στην ύπαρξη σημαντικών τάφων στο εσωτερικό του περιβόλου, τους οποίους θα αποκαλύψει μια ανασκαφική συνέχεια.

«Η αρχαιολογία είναι μαγεία. Δεν ξέρουμε το αύριο τι μας επιφυλάσσει» ανέφερε χαρακτηριστικά. «Εύχομαι να προχωρήσει η έρευνα για να έχουμε καλύτερα αποτελέσματα και να φέρουμε τον Πολιτισμό μπροστά από οτιδήποτε άλλο», είπε η Κ. Περιστέρη.

Η διακεκριμένη αρχαιολόγος βρέθηκε στην Κύπρο όπου το βράδυ της Πέμπτης έδωσε διάλεξη στο Πανεπιστήμιο Κύπρου, με θέμα «Μακεδονικό ταφικό συγκρότημα Τύμβου Καστά, Αμφίπολη: Ανασκαφική έρευνα 2012-2014», δίνοντας μια πρώτη γεύση από νέα στοιχεία, ενώ χθες Παρασκευή παραχώρησε διάσκεψη Τύπου στους δημοσιογράφους. Η διάλεξη έγινε στην κατάμεστη αίθουσα διαλέξεων Β108, στην Πανεπιστημιούπολη, με το κοινό να κάθεται ακόμη και στις σκάλες προκειμένου να την παρακολουθήσει. Εκτενέστερα στοιχεία αναμένεται να παραθέσει στη σύσκεψη επιστημόνων που διοργανώνει το υπουργείο Πολιτισμού της Ελλάδας, στο Μουσείο της Αμφίπολης, στις 5 και 6 Φεβρουαρίου.

Η επικεφαλής της διασημότερης ανασκαφής των τελευταίων δεκαετιών στην Ελλάδα εμφανίστηκε βέβαιη ότι η έρευνα στον Τύμβο Καστά έχει τη δυνατότητα να δώσει πολλά περισσότερα και σημείωσε ότι, από τα έως τώρα αποτελέσματα των ηλεκτρικών τομογραφιών, η ομάδα της γνωρίζει πολύ καλά πού πρέπει να σκάψει στο μέλλον. Σημείωσε ωστόσο ότι στο στάδιο αυτό προέχει να ολοκληρωθούν οι εργασίες συντήρησης, αποκατάστασης και στερέωσης ώστε να το μνημείο να μπορέσει να καταστεί επισκέψιμο.

Παράλληλα, έδωσε μια ακόμη εμφατική απάντηση σε όσους χρονολογούν το μνημείο σε μεταγενέστερη εποχή τονίζοντας ότι η χρονολόγησή του στο τελευταίο τέταρτο του 4ου π.Χ. αιώνα είναι πέραν πάσης αμφιβολίας κι ότι όλα συγκλίνουν στο ότι οικοδομήθηκε για μια ιστορική προσωπικότητα. Η ίδια εκτιμά ότι πρόκειται για τον Ηφαιστίωνα και πιστεύει ότι στο παρόν στάδιο είναι αρκετά σοβαρά στοιχεία οι επιγραφές που αποτελούν συμβόλαια έργου του ταφικού μνημείου και αναγράφουν «Παρέλαβον» με το μονόγραμμα του Ηφαιστίωνα. Το συμπίλημα του Ηφαιστίωνα εντοπίστηκε επίσης και σε ρόδακες εσωτερικά του μνημείου.

Πολύ σημαντική θεωρείται η ιστορία του ήρωα που εξελίσσεται ζωγραφισμένη στη ζωφόρο του μνημείου. Η ίδια αναφέρθηκε λεπτομερώς στις μορφές, μεταξύ των οποίων κάποιες είναι πάνω σε άρματα και απεικονίζουν τη μεταφορά του νεκρού σε κάποια συγκέντρωση θεών. Ακόμη, ανέφερε ότι στον ταφικό θάλαμο, δίπλα στη θήκη του τάφου, υπάρχει η ειδική διαμόρφωση ενός χώρου με τη μορφή «Π». Μέσα στο θάλαμο αυτό βρέθηκαν υπολείμματα νεκρικής κλίνης, αλλά και διακοσμητικά στολίδια από γυαλί και κόκκαλο και χρυσά κυκλικά διακοσμητικά. Αναφορά έγινε και στα χάλκινα νομίσματα που βρέθηκαν στο χώρο της ανασκαφής. Κάποια από αυτά φέρουν το μονόγραμμα και τη μορφή του Αλέξανδρου του Γ’, ενώ κάποια άλλα του Κασσάνδρου.

Σε ό,τι αφορά δε τους πέντε ενταφιασθέντες τα οστά των οποίων ανακαλύφθηκαν, η είπε ότι δεν υπάρχει ακόμη εικόνα, καθώς η κατάσταση των σκελετών ήταν αρκετά διαταραγμένη και έχει ακόμη δουλειά η έρευνα σε ό,τι αφορά το σκελετικό υλικό, δουλειά την οποία διεξάγει το Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.

Οι αρχαιολόγοι δεν είναι για να κρύβονται στα μουσεία

«Πρόκειται για μια ανασκαφή που δεν είναι μόνο για την Αμφίπολη, δεν είναι μόνο για την Ελλάδα αλλά για όλο τον κόσμο. Όλοι πρέπει να γίνουν κοινωνοί αυτής της μεγάλης ανακάλυψης», σημείωσε στη χθεσινή διάσκεψη. Στο ερώτημα αν το ενδιαφέρον και η ανυπομονησία της κοινής γνώμης άσκησε πίεση και επηρέασε την ανασκαφή απάντησε ότι οι αρχαιολόγοι δεν είναι για να κρύβονται στα μουσεία ή στον εαυτό τους και να κρύβουν τα ευρήματα που ανακαλύπτουν. «Θα πρέπει να είμαστε κοινωνοί αυτών που έχουμε ανακαλύψει για το ευρύ κοινό», είπε.

Παράλληλα, η Κ. Περιστέρη, απαντώντας σε ερώτηση αν θα ανέσκαπτε ποτέ στην Κύπρο, ανέφερε ότι αγαπά την επιστήμη της τόσο που θα ήθελε να σκάψει οπουδήποτε, πόσω μάλλον σε ένα νησί πλούσιο σε πολιτισμό και αρχαιολογική αξία. 

Συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Κύπρου

Ο πρύτανης Κωνσταντίνος Χριστοφίδης ανακοίνωσε δύο συμφωνίες του ιδρύματος με τη διακεκριμένη αρχαιολόγο. Η πρώτη αφορά επίσκεψη της Κατερίνα Περιστέρη στην Κύπρο, το ερχόμενο καλοκαίρι, προκειμένου να διδάξει στους μαθητές λυκείων και γυμνασίων του Θερινού Σχολείου, σχετικά με την έρευνα στην Αμφίπολη. Η δεύτερη, αφορά στην αναζήτηση τρόπων ώστε φοιτητές του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κύπρου να συνεργαστούν μαζί της στις έρευνες της Αμφίπολης.

Μαυρογιάννης: Η σημαντικότερη ανασκαφή από την εποχή του Ανδρόνικου 

Στη σημαντικότητα των ευρημάτων στην Αμφίπολη αναφέρθηκε και ο αναπληρωτής καθηγητής Αρχαίας Ιστορίας του Πανεπιστημίου Κύπρου, Θεόδωρος Μαυρογιάννης, κάνοντας λόγο για ένα εκπληκτικό ταφικό μνημείο που έφερε στο φως η αρχαιολογική σκαπάνη στην Αμφίπολη. «Ομολογουμένως από την εποχή της ανασκαφής του Μανώλη Ανδρόνικου στη Βεργίνα δεν είχαμε κάτι ανάλογο», είπε. Σημείωσε επίσης πως αυτό το οποίο κατάφερε η Κ. Περιστέρη είναι να καταστήσει σαφές σε όλους είναι ότι το μνημείο είναι σημαντικότατο. «Η ανασκαφή ήταν πάρα πολύ δύσκολη και ήταν εξαιρετική η δουλειά που πραγματοποίησε η Κατερίνα Περιστέρη με τους συνεργάτες της», συμπλήρωσε.

Γράφει: Γιώργος Σαββινίδης

ΠΗΓΗ

Η επιγραφή στον περίβολο του τάφου στην Αμφίπολη προκαλεί αντεγκλήσεις. Τι υποστηρίζει η ομάδα της υπεύθυνης αρχαιολόγου, Κατερίνας Περιστέρη. Ποιοι και γιατί απορρίπτουν τη θεωρία της. Σε ποιο στάδιο βρίσκονται οι έρευνες με τα οστά των πέντε σκελετών; Το NEWS 247 επιχειρεί να απαντήσει στα ερωτήματα που προέκυψαν από τις χθεσινές αποκαλύψεις

Μίκα Κοντορούση

Έντονη αμφισβήτηση σχετικά με την χρονολογική περίοδο, αλλά και με το κατά πόσο είναι όντως καινούργια τα στοιχεία των επιγραφών στον μαρμάρινο περίβολο του ταφικού μνημείου στον λόφο Καστά και τα οποία παρουσιάστηκαν στην επιστημονική ομιλία - παρουσίαση της υπεύθυνης αρχαιολόγου, Κατερίνας Περιστέρη, αλλά και της συναρμόδιας ομάδας ερευνών, το βράδυ της Τετάρτης στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο, εκφράζουν Κλασικοί Αρχαιολόγοι, αλλά και η Επίκουρη Καθηγήτρια Προϊστορικής Αρχαιολογίας και Οστεοαρχαιολογίας, στο Τμήμα Ιστορίας Αρχαιολογίας του ΑΠΘ, Σέβη Τριανταφύλλου.

Οι περισσότεροι κάνουν λόγο για συγκεχυμένες πληροφορίες, αυθαίρετες αρχαιολογικές προσεγγίσεις που ενδεχομένως να μην παραπέμπουν στην ελληνιστική περίοδο, αλλά και για επιγραφή στον μαρμάρινο περίβολο του τάφου, η οποία βρίσκεται 2 χλμ. μακριά από τον τύμβο, γεγονός που δεν θα πρέπει να συγχέεται με τον ένοικο ή με όσα "μυστικά" κρύβει ο μεγαλεπήβολος τάφος.

"Απορρίψτε τις θεωρίες περί Ηφαιστίωνα", απαντά κατηγορηματικά σε όσα έγιναν γνωστά το απόγευμα της Τετάρτης, ο καθηγητής κλασσικής αρχαιολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και ο οποίος επί 36 χρόνια θήτευσε στις ανασκαφές της Βεργίνας, Πάνος Φάκλαρης. "Ακόμα ψάχνουμε να βρούμε ποια είναι η είδηση", συμπληρώνει η επικεφαλής της επιστημονικής ομάδας των οστών που βρέθηκαν εντός του τάφου, Σέβη Τριανταφύλλου.

Tί απαντά όμως από την πλευρά του, ο υπεύθυνος αρχιτέκτονας του μνημείου Μιχάλης Λεφαντζής;

Ποια τα νέα ευρήματα που έστρεψαν και πάλι το ενδιαφέρον της επιστημονικής κοινότητας στην Αμφίπολη που "είχαμε ξεχάσει";

Τα πρόσφατα  ευρήματα αφορούν κυρίως στην αποσαφήνιση της χρονικής εποχής, στην οποία φέρεται να ανήκει η σπουδαία αρχαιολογική ανακάλυψη του τάφου και η οποία, όπως διευκρινίζει στο NEWS 247, ο υπεύθυνος αρχιτέκτονας του μνημείου Μιχάλης Λεφαντζής, από τη Διεύθυνση Αναστήλωσης Αρχαίων Μνημείων στην Αθήνα, είναι αναμφισβήτητα η ελληνιστική εποχή και όχι η ρωμαϊκή.

"Το σημαντικό είναι αυτό. Ότι το μνημείο δεν είναι ρωμαϊκό, όπως αρχικά έσπευσαν πολλοί αρχαιολόγοι να επισημάνουν πριν μήνες. Η αφορμή για να καταλήξουμε σε αυτό το συμπέρασμα είναι η επιγραφή που εντοπίστηκε στον περίβολο του τάφου, σε μαρμάρινα κομμάτια και που πλέον αναμφίβολα, παραπέμπουν στον 4ο αιώνα π. Χ. και στη Δυναστεία των Αντιγονιδών. Πρόκειται σίγουρα για ένα από τα πολλά ταφικά Ηρώα του Ηφαιστίωνα, όπως υπάρχουν πολλά άλλα σε όλη την Επικράτεια, ιδίως στη Μακεδονία, την Αλεξάνδρεια και τη Χαιρώνεια".

Τα σπουδαία ευρήματα (κυρίως αρχιτεκτονικού τύπου) που είναι γνωστά στους ανασκαφείς εδώ και λίγους μήνες, αποκαλύπτουν ότι το ταφικό μνημείο της Αμφίπολης κατασκευάστηκε από τον Δεινοκράτη ή τον Στησικράτη ύστερα από παραγγελία και χρηματοδότηση του Μεγάλου Αλεξάνδρου, για τον φίλο του και έμπιστο Αξιωματικό, Ηφαιστίωνα, μετά τον θάνατό του, ενώ υλοποιήθηκε από τον Αντίγονο τον Μονόφθαλμο, το πρώτο τέταρτο του 4ου π.Χ. αιώνα.

Την ίδια στιγμή, η ομάδα ερευνών αναφέρθηκε στο μονόγραμμα - σφραγίδα του Μακεδόνα Αξιωματικού. Η επιγραφή "ΠΑΡΕΛΑΒΟΝ ΗΦΑΙΣΤΙΩΝΟΣ" βρέθηκε σε τουλάχιστον δύο οικοδομικές πλάκες, ενώ σε άλλο μαρμάρινο θραύσμα υπάρχει η επιγραφή "ΑΝΤ". Ως ΑΝΤ, σύμφωνα με τις νέες υποθέσεις, υπέγραφαν όλα τα μέλη της δυναστείας των Αντιγονιδών. Η επιγραφή αποτελεί ίσως το "οικοδομικό γραπτό συμβόλαιο" για την παραλαβή του μαρμάρινου υλικού που προοριζόταν για το μεγαλεπήβολο έργο, πιθανότατα Ηρώο.

"Επί πολλά χρόνια τα αρχιτεκτονικά μέλη ήταν σε δημόσια θέα, δίπλα στο λιοντάρι. Κανείς όμως δεν πρόσεξε τη δυσδιάκριτη επιγραφή στη μαρμάρινη επιφάνεια", ανέφερε ο κ. Λεφαντζής και συνέχισε: "Η λέξη Παρέλαβον είναι γραμμένη με τρόπο, ώστε το -Α και το -Ο να παραπέμπουν στην ελληνιστική εποχή. Αν αναφέρονταν για παράδειγμα, στην εποχή του Περσέα, τα γράμματα θα ήταν διαφορετικά, όπως ορίζουν οι βασικές αρχές της επιγραφικής".

Όσον αφορά στον λέοντα που βρίσκεται στα 2 χλμ. μακριά από το μνημείο του τύμβου, αυτός χρονολογείται στο 136 π.Χ. και "ανάλογο λέοντα μπορούμε να συναντήσουμε και στα Εκβάτανα, την περιοχή που ο έμπιστος Αξιωματικός του Μεγάλου Αλεξάνδρου, Ηφαιστίωνας πέθανε το 325 π.Χ. Οπότε και για αυτό το λόγο, εξέφραζα από την πρώτη στιγμή την πεποίθηση ότι θα έρθουμε αντιμέτωποι με ευρήματα ελληνιστικής περιόδου. Ο λέοντας όπως και όλα τα μαρμάρινα κομμάτια στον περίβολο του τάφου, μεταφέρθηκαν εκεί. Και αποτελούσαν προάγγελο για τον νεκρό ή τους νεκρούς και τη σημαντικότητα της αρχαιολογικής ανακάλυψης. Δεν βρίσκονταν εκεί από πάντα. Τη χρονολόγηση δε τεκμηριώνουν τόσο τα ευρήματά στο εσωτερικό του τάφου (σφίγγες, Καρυάτιδες, ψηφιδωτό δάπεδο) που μοιάζουν με έργα της ίδιας περιόδου που φυλάσσονται σε μουσεία εντός και εκτός της χώρας, όσο το μονόγραμμα του Μεγάλου Αλεξάνδρου στο δεύτερο θάλαμο, αλλά και οι οκτάφυλλοι ανάγλυφοι ρόδακες".

Κατά την παρουσίαση της κας Περιστέρη, έγινε επίσης γνωστό ότι ο τύμβος έχει υποστεί πολυάριθμες λεηλασίες μέχρι τον καιρό των τελευταίων Μακεδόνων, ενώ υπογραμμίστηκε η ύπαρξη λατρευτικού χώρου εντός του μνημείου. Επίσης, αποκαλύφτηκε ότι βρέθηκαν νομίσματα καμένα ή κατεστραμμένα, τα οποία πιθανώς ανήκουν στον Μέγα Αλέξανδρο ή τον Κάσσανδρο.

Κατά τον κ. Λεφαντζή, όπως και την κυρία Περιστέρη, δεν υπάρχει πλέον κανένα περιθώριο αμφισβήτησης ότι το μνημείο της Αμφίπολης είναι της ελληνιστικής εποχής. "Ας περιμένουν λοιπόν όσοι αντιδρούν", λέει ο κ. Λεφαντζής και καταλήγει:"Έγινε μία πρώτη επιστημονική ανακοίνωση, δεν ξέρω πότε θα έχουμε φωτογραφίες και ντοκουμέντα, ούτε πότε θα γνωρίζουμε επιπλέον πληροφορίες. Ας περιμένουμε την αρχαιολογική ζύμωση και ας μην μένουμε σε λόγια αρχαιολόγων που δεν έχουν καν επισκεφτεί τον λόγο Καστά".

Απορρίπτουν τις θεωρίες περί Μεγάλου Αλεξάνδρου

"Χαμένοι στη μετάφραση" της κας Περιστέρη, δηλώνουν αρκετοί αρχαιολόγοι, μετά τις χτεσινές επιστημονικές αποκαλύψεις που κάνουν το γύρο του κόσμου.

"Πρέπει να απορρίψουμε τα σενάρια περί Ηφαιστίωνα και Μεγάλου Αλεξάνδρου. Και αυτό το είχα υποστηρίξει από την αρχή, στις 13 Αυγούστου, ημερομηνία ανεύρεσης του τύμβου. Δεν υπάρχει κανένα στοιχείο που να μάς οδηγεί σε τέτοια συμπεράσματα. Επίσης, οι επιγραφές στις οποίες αναφέρεται η ομάδα της κας Περιστέρη, βρίσκονται στον Λέοντα, δηλαδή 2 χλμ. μακριά από τον τάφο και επομένως, δεν έχουν καμία σχέση με αυτόν. Το λιοντάρι ανήκει σε άλλο τάφο, ο οποίος δεν έχει βρεθεί ακόμη", αναφέρει κατηγορηματικά στο NEWS 247 ο καθηγητής κλασσικής αρχαιολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και ο οποίος επί 36 χρόνια θήτευσε στις ανασκαφές της Βεργίνας, Πάνος Φάκλαρης.

Σχολιάζοντας το "ΠΑΡΕΛΑΒΟΝ" της επιγραφής, ο ίδιος αναφέρει: "Έχει και άλλα γράμματα δίπλα. Η επιγραφή δεν σταματάει σε αυτή τη λέξη. Και θεωρώ ότι είναι μεταγενέστερη από το ταφικό μνημείο, ίσως από Θράκες που έκαναν επιδρομή στην περιοχή. Σαφώς και το εύρημα της κας Περιστέρη είναι πολύ σημαντικό. Αλλά οι μέχρι στιγμής πληροφορίες, είναι ανυπόστατες. Πρόκειται για Μακεδονικό τάφο και όχι για μνημείο προς τιμή κάποιου. Και η επιγραφή στο λιοντάρι πρέπει να αποσυσχετιστεί από το ταφικό μνημείο".  

Ο ίδιος κάνει λόγο μάλιστα για σύγχυση ως προς τη χρονολογία στην οποία θα έπρεπε να τοποθετείται το εύρημα. "Δεν είναι στο τέλος του 4ου αιώνα, αλλά στις αρχές του 3ου αιώνα π. Χ.", ενώ απορρίπτει τα σενάρια περί Αντιγόνου. "Όταν δημιουργήθηκε ο τύμβος, ο Αντίγονος είχε σκοτωθεί, οπότε τίποτα από τα μέχρι στιγμής στοιχεία δεν έχει βάση".

Η καθηγήτρια Αρχαιολογίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Χρύσα Παλιαδέλη, μιλώντας σε τηλεοπτική εκπομπή, χαρακτήρισε "ενδιαφέρουσα πρόταση" την ανακοίνωση της επικεφαλής των αρχαιολογικών ερευνών, ότι δηλαδή ο τύμβος Καστά πιθανότατα προοριζόταν για τον Ηφαιστίωνα κατά παραγγελία του Μεγάλου Αλεξάνδρου και τόνισε: "Θα μπορούσαμε να πούμε με ασφάλεια ότι το μνημείο χρονολογείται στα τέλος του 4ου π.Χ. αιώνα ή στα πρώιμα ελληνιστικά χρόνια, όμως χρειάζεται πολλή ακόμη δουλειά μέχρι την εξαγωγή συμπερασμάτων. Για χρόνια θα συζητάμε τις προτάσεις και θα δοθούν κι άλλα στοιχεία" επεσήμανε η αρχαιολόγος.

Τα  οστά μαρτυρούν τον ένοικο του τάφου;

Η επικεφαλής της επιστημονικής ομάδας των οστών που βρέθηκαν πριν περίπου εννιά μήνες εντός του τύμβου (μαζί με την Επίκουρη καθηγήτρια Χ. Παπαγεωργοπούλου) και Επίκουρη καθηγήτρια στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Α.Π.Θ. με ειδίκευση στην οστεοαρχαιολογία, Σέβη Τριανταφύλλου, αναφέρει ότι "δεν ξέρω για ποιο λόγο γίνεται κουβέντα σήμερα. Θα βρω συναδέλφους από το χώρο της Κλασικής Αρχαιολογίας, για να καταλάβω".

Η ίδια επισημαίνει στο NEWS 247 ότι: "Αυτό που αφορά στον τομέα μου και μπορώ να πω με βεβαιότητα είναι ότι οι έρευνες για τα οστά πάγωσαν για οικονομικούς λόγους. Ό, τι έπρεπε να μάθουμε, δημοσιεύτηκε τον περασμένο Ιανουάριο. Οι ηλικίες και το φύλο του καθενός από τους πέντε σκελετούς που βρέθηκαν εντός μνημείου. Η έρευνά μας ήταν κανονικά τριετής, αλλά δυστυχώς, λόγω κρίσης δεν καταφέραμε να την ολοκληρώσουμε. Ζητούμενο παραμένει η συγγένεια των πέντε ανθρώπων".

Ωστόσο κατέστησε σαφές ότι: "Τα οστά δεν θα μαρτυρήσουν ποτέ από μόνα τους τον ένοικο του τάφου. Το DNA δεν μπορεί να δώσει τέτοιες πληροφορίες. Και αυτό ο κόσμος πρέπει να το αντιληφθεί".

ΠΗΓΗ 1

Τα επιγραφικά σήματα που αποδίδονται κατά την ανασκαφική ομάδα του Λόφου Καστά σε μονόγραμμα του Ηφαιστίωνα ξεχώρισε η Κατερίνα Περιστέρη, ερμηνεύοντάς τα ως «συμβόλαιο κατασκευής έργου», μιλώντας σε εκδήλωση στην αίθουσα τελετών του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.

Στην εκδήλωση επίσημοι ομιλητές ήταν (μετά το χαιρετισμό του πρύτανη του ΑΠΘ καθηγητή Περικλή Μήτκα), η κα Κατερίνα Περιστέρη, ανασκαφέας Τύμβου Καστά Αμφίπολης και Προϊστάμενη Εφορείας Αρχαιοτήτων Σερρών και ο καθηγητής Γρηγόρης Τσόκας, πρόεδρος του Τμήματος Γεωλογίας του ΑΠΘ (με θέμα «Αποτελέσματα γεωφυσικών και γεωλογικών ερευνών στον Καστά»).

Εμβόλιμα (εκτός προγράμματος) στο πάνελ των ομιλητών προστέθηκε ο αρχιτέκτονας – υπεύθυνος στην ανασκαφή Μιχάλης Λεφαντζής – στο έργο του οποίου είχε αναφερθεί στην ομιλία της κατά κόρον η κα Περιστέρη.

Την παρουσίαση των νέων ευρημάτων ανέλαβε ο κ. Λεφαντζής που παρουσίασε εκτός από τις επιγραφές και σχέδια από το σύνολο της κατασκευής (του ταφικού μνημείου) .

Στην ομιλία της, η κα Περιστέρη παρουσίασε αναλυτικά τα ως σήμερα ευρήματα (στη διάρκεια της διετίας της ανασκαφής) επέμεινε κατηγορηματικά στην αρχική της άποψη ότι πρόκειται για μνημείο του τελευταίου τετάρτου του 4ου π.Χ αιώνα. Προς επίρρωση της άποψης της παρουσίασε σειρά ανάλογων ευρημάτων (ψηφιδωτά, αγάλματα, σφίγγες κ.α. ) από άλλους αρχαιολογικούς χώρους της Μακεδονίας αλλά και της νότιας Ελλάδας – της ίδιας περιόδου (του τελευταίου τετάρτου του 4ου π.Χ αιώνα, τα οποία παρουσιάζουν κοινά στοιχεία τεχνικής και αισθητικής με τα ευρήματα της Αμφίπολης. 

Παρουσιάζοντας την ανασκαφική έρευνα στο Λόφο Καστά της Αμφίπολης η αρχαιολόγος, υπεύθυνη της ανασκαφής, αναφέρθηκε στις λεηλασίες που υπέστη το μνημείο, ενώ για άλλη μια φορά στάθηκε στη σπουδαιότητά του χαρακτηρίζοντάς το «τεράστιο ταφικό συγκρότημα». 

Σύμφωνα με τον αρχιτέκτονα της ανασκαφής στην Αμφίπολη, Μιχάλη Λεφαντζή, ο Μέγας Αλέξανδρος έδωσε την παραγγελία για την κατασκευή του μνημείου στον Δεινοκράτη. Όπως «προδίδουν» οι επιγραφές, το ταφικό μνημείο ήταν αφιερωμένο στον αδελφικό φίλο του Μεγάλου Αλεξάνδρου, χιλίαρχο του εταιρικού ιππικού και ναύαρχο Ηφαιστίωνα.

Η έφορος αρχαιοτήτων των Σερρών αποκάλυψε ότι στην ευρύτερη περιοχή και κοντά στο σημείο όπου βρίσκεται ο Λέων της Αμφίπολης, εντοπίστηκαν τρία αρχιτεκτονικά μέλη (τμήματα κτιρίων) στα οποία υπάρχουν ισάριθμες επιγραφές, «τρεις επιγραφές που αποτελούν συμβόλαια έργου του ταφικού μνημείου», οι οποίες μάλιστα ήταν ορατές επί 80-90 χρόνια. Η μία εξ αυτών αναγράφει: «Παρέλαβον Ηφαιστίωνος Ηρώον», το γραπτό οικοδομικό «συμβόλαιο» δηλαδή παραλαβής του μνημείου -μια πλούσια εργολαβία- από τον Αντίγονο τον Μονόφθαλμο. Πρόκειται για ευμεγεθείς επιγραφές, περίπου 25 εκατοστών σε ύψος, με την «υπογραφή» ΑΝΤ (που συναντάται σε όλους τους Αντιγονίδες και εδώ αποδίδεται στον Αντίγονο) και φέρουν χαραγμένη τη λέξη «ΠΑΡΕΛΑΒΟΝ» και στο τέλος το σύμπλεγμα γραμμάτων που σχηματίζει τo όνομα «Ηφαιστίωνος». Αυτό μεθερμηνεύεται ως: «Εγώ ο Αντίγονος, παρέλαβα οικοδομικό υλικό για την ανέγερση μνημείου προς τιμή του Ηφαιστίωνα».

Το μονόγραμμα «ΑΝΤ» θεωρήθηκε από τους ανασκαφείς ότι αφορά τον Αντίγονο τον Μονόφθαλμο, αν και τέτοιου τύπου τυπικά μονογράμματα στους ορθοστάτες του περιβόλου υπήρχαν από την εποχή του Αντίγονου Γονατά μέχρι του Μονόφθαλμου. Όμως, στην εποχή του Αντίγονου Γονατά, που ήταν μεταγενέστερη (πέθανε το 239 π.Χ.), δεν ήταν δυνατόν, σύμφωνα με τους ανασκαφείς, να κατασκευαστεί έναν τέτοιο τεράστιο έργο διότι δεν υπήρχαν χρήματα. Έτσι, σύμφωνα με τον κ. Λεφαντζή, κλείνει η χρονολογική ψαλίδα στα πέντε-έξι χρόνια μετά τον θάνατο του Μ. Αλεξάνδρου (323 - 319 π.Χ.) οπότε αρχίζει η οικονομική κάμψη και οι διάδοχοι διαμοιράζουν το κράτος του έλληνα στρατηλάτη, στον Τριπαράδεισο (321 π.Χ.).

Μιλώντας για τον αρχιτέκτονα του μνημείου, η κ. Περιστέρη από την πλευρά της είπε ότι οι αρχαιολόγοι εντόπισαν ευρήματα με τη σφραγίδα του αρχιτέκτονα του Μεγάλου Αλεξάνδρου, Δεινοκράτη, ενώ έκανε λόγο για συγκεκριμένα αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά του τάφου. 

Πηγαίνοντας προς το εσωτερικό του, ανέφερε ότι λόγω της σύλησης, στάθηκε «δύσκολο να έχουμε την εικόνα του κυρίως θαλάμου». Σημείωσε, ωστόσο, ότι βρέθηκαν θησαυροί, γυάλινα ελάσματα που μπορεί να προέρχονται από ξύλινο φέρετρο και χρυσά πλακίδια που ενδέχεται να αναπαριστούν νίκες. 

Αναφερόμενη στο ιστορικό πλαίσιο, στο οποίο εντάσσεται η έρευνα, μίλησε για την Αμφίπολη ως μια από τις έξι πόλεις όπου θα χτιζόταν μεγάλος πολυτελής ναός. Προχωρώντας προς τα ρωμαϊκά χρόνια, αναφέρθηκε στη μεγάλη καταστροφή περιβόλου που το ένα μέρος του αποξυλώθηκε με αποτέλεσμα αρκετά μαρμάρινα αρχιτεκτονικά μέλη να μη βρίσκονται στη θέση τους.

Μίλησε, ακόμη, για τα στοιχεία εκείνα του τάφου που ανασύρουν κάτι από μυθολογική εποχή, συγκρίνοντας το κεφάλι Σφίγγας με το κεφάλι του Διονύσου, στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Θάσου.

Όπως υποστηρίχθηκε, αποδεικνύεται ότι ο Μεγάλος Αλέξανδρος χρηματοδότησε την ανέγερση του μνημείου, ενός ταφικού ηρώου, από τον Δεινοκράτη, αρχιτέκτονα του Μακεδόνα στρατηλάτη. Ο Τύμβος Καστά δημιουργήθηκε επί προϋπάρχοντος γηλόφου και εντός παλαιότερης νεκρόπολης, με τον Δεινοκράτη να περικλείει με τον τεράστιο κυκλικό περίβολο παλαιότερες ταφές για να δημιουργήσει το μεγαλοπρεπές λατρευτικό μνημείο, αφιερωμένο στον Ηφαιστίωνα.

Παρά το ότι η μελέτη των ευρημάτων και η έρευνα συνεχίζεται, η κυρία Περιστέρη στην ομιλία της έδωσε αναλυτικά δεδομένα για τη χρονολόγηση του ταφικού συγκροτήματος στο τελευταίο τέταρτο του 4ου π.Χ. αιώνα. Παρέθεσε τα πειστήρια που, εδώ και καιρό, επιτρέπουν στην ανασκαφική ομάδα να διατυπώνει με σαφήνεια ότι το σύνολο στον Τύμβο Καστά της Αμφίπολης -περίβολος ταφικό μνημείο, λέοντας- είναι πρωιμότερο από τα ρωμαϊκά χρόνια. 

Είναι αξιοσημείωτο ότι έγινε ανασύνθεση κομματιών της ζωφόρου, η οποία βρισκόταν στον τρίτο χώρο, εκεί που στο δάπεδο ήταν το βοτσαλοειδές ψηφιδωτό με την αρπαγή της Περσεφόνης -του 4ου π.Χ. αιώνα, με βάση την τεχνοτροπία του και συγκριτικά παραδείγματα που ανέφερε, και στην οροφή η διακόσμηση σε τετραχρωμία (κυανό, μαύρο, κίτρινο λευκό). Η απόδοση έγινε από τον κ. Λεφαντζή που περιγράφει το περιεχόμενο του κομματιού στον βορεινό τοίχο, σημειώνοντας ότι περιλαμβάνει τον νεκρό που είναι έφιππος με λεοντοκεφαλή και ένα κράνος πολεμιστή, είτε σε μάχη είτε σε αρματοδρομία με τα όπλα του (φαρέτρα και θώρακας).

Η κα Περιστέρη έκανε λόγο για «διακοπή των εργασιών τους τελευταίους μήνες», στην «ελπίδα» της για συνέχιση της χρηματοδότησης και ολιγωρία των υπευθύνων στο τομέα της συντήρησης των ευρημάτων. Δεν παρέλειψε επίσης να ευχαριστήσει ιδιαίτερα τις παρούσες στην αίθουσα τελετών του ΑΠΘ κα Λίνα Μενδώνη -τέως γενική γραμματέας του Υπουργείου Πολιτισμού-, την κα Αννα Παναγιωταρέα (που είχε αναλάβει την «επικοινωνία» του ανασκαφικού έργου), τον περιφερειάρχη κεντρικής Μακεδονίας κ. Τζιτζικώστα (για την οικονομική ενίσχυση της ανασκαφής), την υφυπουργό Εσωτερικών και Διοικητικής Ανασυγκρότησης (Μακεδονίας-Θράκης), κα Μαρία Κόλλια - Τσαρουχά αλλά και τον υφυπουργό παρά τω πρωθυπουργώ κ. Τέρενς Κουίκ για την παρουσία του στην εκδήλωση.

ΠΗΓΗ 1

ΠΗΓΗ 2

ΠΗΓΗ 3

Ζωηρό και αμείωτο παραμένει το ενδιαφέρον της Ελληνικής Ομογένειας για την Αμφίπολη

Η Παμμακεδονική Ένωση Ελλάδος Αυστραλίας με ανακοίνωση της στηρίζει την προσπάθεια του έργου της Κατερίνας Περιστέρη, καταγγέλλοντας παράλληλα όσους την επικρίνουν. Την ίδια ώρα η Παμμακεδονική Ένωση Αμερικής θέτει στον Αλέξη Τσίπρα, θέμα για τη συνέχιση των αρχαιολογικών ερευνών.

«Συγχαίρουμε, στηρίζουμε και αισθανόμαστε υπερήφανοι για το έργο της κυρίας Περιστέρη εκφράζοντας αισθήματα χαράς σε ολόκληρη την επιστημονική της ομάδα . Καταγγέλλουμε δε κάθε αρχαιολόγο, φορώντας τον μανδύα του επιστήμονα, επιχειρεί να αμφισβητήσει το έργο της βάζοντας την υπογραφή του σε δήθεν πορίσματα. Ανάλογες ενέργειες αποτελούν για τον Απόδημο Ελληνισμό αθέτηση υποχρεώσεων έναντι του Ελληνικού Έθνους το οποίο κλήθηκαν να υπηρετήσουν», αναφέρει μεταξύ άλλων, ο Μιχάλης Χρυσανθόπουλος, στην ανακοίνωση της Παμμακεδονικής Ένωσης Ελλάδος Αυστραλίας.

Από την πλευρά του ο Δημήτρης Χατζής, Πρόεδρος της Παμμακεδονικής Ένωσης Αμερικής στη προγραμματισμένη συνάντηση που θα έχει με τον Αλέξη Τσίπρα στην Ελληνική Πρεσβεία της Νέας Υόρκης θα θέσει ως θέμα τη συνέχιση των ανασκαφών στον Τύμβο Καστά.

«Για μας η συνέχιση της ανασκαφής είναι όνειρο ζωής. Πιστεύουμε όσα ισχυρίζεται η Κατερίνα Περιστέρη και κανέναν άλλον. Εδώ στην Αμερική όποιος αρχαιολόγος επιτεθεί σε συνάδελφο του και αν οι ισχυρισμοί του αποδειχθούν αναληθείς, τότε σκίζει το πτυχίο του και αποχωρεί από το χώρο των επιστημόνων. Ας το δούμε αυτό επιτέλους και στην Ελλάδα».

Στο ίδιο μήκος κύματος και οι δηλώσεις του γραμματέα του Διεθνούς ιδρύματος Μέγας Αλέξανδρος Στέλιου Κυριμλή.

«Αυτό το μνημείο πρέπει να Διεθνοποιηθεί, δεν ανήκει μόνο στην Αμφίπολη αλλά σε ολόκληρη την Οικουμένη είναι υποχρέωσης μας να το αναδείξουμε όπως ο Παρθενώνας που ανήκει σε όλο τον κόσμο. Οι ανασκαφές πρέπει να συνεχιστούν σε ολόκληρο τον τύμβο για να μάθουμε τη συνέχεια. Ως ομογένεια είμαστε έτοιμοι να βοηθήσουμε αρκεί να βρούμε τους κατάλληλους ανθρώπους για να συνεργαστούμε».

Στο μεταξύ αποστάσεις από την προηγούμενη διοίκηση του Υπουργείου Πολιτισμού στο θέμα της ανασκαφής της Αμφίπολης φαίνεται ότι παίρνει ο Γραμματέας Απόδημου Ελληνισμού Μιχάλης Κόκκινος. «Εγώ ακούω μόνο τους ανθρώπους που έχουν την ευθύνη της ανασκαφής και δεν ξέρω για Ρωμαϊκά πορίσματα που λένε άλλοι» δήλωσε στο HELLAS RADIO στη Νέα Υόρκη. «Μιλάμε για ένα μνημείο μοναδικό παγκόσμια κληρονομιάς. Είναι ευχάριστο το ότι υπάρχουν και άλλα ευρήματα στην περιοχή. Αυτό σημαίνει ότι μεγαλώνει η ανακάλυψη και προχωράμε περαιτέρω». Ωστόσο απέφυγε να απαντήσει ευθέως στη ερώτηση του Δημήτρη Φιλιππίδη, εάν η νέα κυβέρνηση στηρίξει τη συνέχιση των ανασκαφών στον τύμβο Καστά. «Οι αρχαιολόγοι πάντα θέλουν να διαφυλάξουν τα ευρήματα τους και οι δήμαρχοι να εκμεταλλευτούν για την περιοχή τους την ανάπτυξη. Πρέπει να προχωρήσουμε να δούμε τι άλλο υπάρχει στην περιοχή. Εγώ πάντως ακούω μόνο τους ανθρώπους που έχουν την ευθύνη της ανασκαφής».

Αυτά συμβαίνουν τις τελευταίες ώρες εκτός Ελλάδας, ενώ στη Θεσσαλονίκη δέκα καθηγητές που διδάσκουν σε ελληνικά σχολεία στη Μελβούρνη και στην Αδελαίδα, περιμένουν να παρακολουθήσουν με αγωνία την ομιλία της Κατερίνας Περιστέρη για να μεταφέρουν σε 12.000 μαθητές την εμπειρία τους. Τις ημέρες αυτές, συμμετέχουν σε εκπαιδευτικές εκδρομές και πολιτιστικές εκδηλώσεις σε αρχαιολογικούς χώρους της Μακεδονίας, ενώ η παρουσία τους στην εκδήλωση αποτελεί γι αυτούς το πλέον σημαντικό γεγονός.

Βίκυ Μαρινέλη Εκπρόσωπος Υπουργείου Παιδείας Αυστραλίας:

«Θέλουμε να δούμε τη συνέχεια της ιστορίας .Το ενδιαφέρον στην εκπαιδευτική κοινότητα της Αυστραλία είναι πολύ μεγάλο Και εμείς μεταφέρουμε με το ίδιο πάθος στα παιδιά όσα μαθαίνουμε για την ανασκαφή της Αμφίπολης. Στόχος είναι να μεταδώσουμε καθετί ελληνικό. Και τέτοιες εκδηλώσεις και όπως και τα προγράμματα του ΑΠΘ στα οποία συμμετέχουμε σας τιμούν ιδιαίτερα».

Στέλιος Αργυρόπουλος:

«Θα παρακολουθήσουμε την ομιλία της Κατερίνας Περιστέρη και όλα θα τα μεταφέρουμε στα σχολεία. Θα θέλαμε κάποια στιγμή να κάνουμε ένα μεγάλο συνέδριο για την Αμφίπολη Η Αυστραλία είναι μια πολυπολιτισμική κοινωνία και για μας η ιστορία μας είναι ένα πάρα πολύ βασικό θέμα. Στα σχολεία μας μιλάμε συνεχώς για την Αρχαία Ελλάδα. Προσπαθούμε να εξηγήσουμε στα παιδιά την κουλτούρα τους και αυτό είναι που κάνεις τους νέους μας πάρα πολύ υπερήφανους και αυτό θέλουμε να περάσουμε κυρίως στα παιδιά δευτέρας και τρίτης γενιάς».

Θεοδώρα Ψαθιά:

«Τα παιδιά της ομογένειας πρέπει να αγαπήσουν την πατρίδας μας. Να ξέρουν από πού έχουν έρθει. Είμαι πολύ παθιασμένη με την αρχαία ιστορία και την Ελληνική γλώσσα. Τα παιδιά μας διψάνε να μάθουν για τα αρχαιολογικά ευρήματα που προσθέτουν στον πολιτισμό μας πολλά στοιχεία».

του Γιώργου Ροδάκογλου

ΠΗΓΗ

Μια βράβευση που περνάει στην… ιστορία! 

Την αρχαιολόγο Κατερίνα Περιστέρη τίμησε η υφυπουργός Μακεδονίας-Θράκης Μαρία Κόλλια-Τσαρουχά, στη διάρκεια της τελετής παράδοσης-παραλαβής που έγινε στο υπουργείο Μακεδονίας-Θράκης.

Η υφυπουργός εξήρε το έργο της κ. Περιστέρη στις ανασκαφές στον τύμβο Καστά στην Αμφίπολη Σερρών και σημείωσε: «Μην φοβάσαι Κατερίνα, είμαστε μαζί σου και θα σε βοηθήσουμε όλοι οι Μακεδόνες και οι Έλληνες να κάνεις αυτό το οποίο ξεκίνησες».

Η κ. Περιστέρη ευχαρίστησε για την τιμή και είπε ότι την Τετάρτη 30 Σεπτεμβρίου, στις 6μ.μ., θα παρουσιάσει στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο νέα συμπεράσματα από τις ανασκαφές στην Αμφίπολη.

Η Υφυπουργός, κα. Μαρία Κόλλια-Τσαρουχά, τίμησε και την αρχαιολόγο, επικεφαλής των ανασκαφών στον λόφο Καστά, κα Αικατερίνη Περιστέρη, η οποία παραβρέθηκε στο Διοικητήριο:

"Με μια καθαρά συμβολική κίνηση με πολλαπλούς αποδέκτες εντός και εκτός χώρας, θα μου επιτρέψετε να τιμήσω σε αυτή την σημερινή τελετή παραλαβής παράδοσης του Υπουργείου Μακεδονίας Θράκης, έναν άνθρωπο που κόντρα σε όλους για δεκαετίες έδινε τη δική της μάχη για όλα όσα πίστευε και ονειρευόταν.

Έδινε τη μάχη της με τους συνεργάτες της σκάβοντας πέτρες και χαλάσματα.

Ο αγώνας της για όσους είχαν την χαρά να την γνωρίσουν πριν την πρόσφατη δημοσιότητα, ήταν αγώνας ζωής.

Κα Περιστέρη, σας ευχαριστώ μέσα από την καρδιά μου για όσα κάνατε για τη Μακεδονία, σε μια δύσκολη περίοδο συμβάλλατε τα μέγιστα στην ανάταση ολόκληρου του Ελληνισμού.

Για όσους δεν γνωρίζουν, η κα Κατερίνα Περιστέρη που είναι πάνω από όλα φίλη μου, μοιράστηκε μαζί μου αγωνίες για χρόνια και την ευχαριστώ για όλα όσα έκανε και είμαι βέβαιη ότι θα πράξει και στο μέλλον.

Με τη βοήθεια του Θεού και μέσα από την σκληρή δουλειά θα προχωρήσουμε. Θα ματώσουμε, αλλά στο τέλος θα κερδίσουμε τόσο την εκτίμηση, αλλά και των σεβασμό των φίλων".

ΠΗΓΗ

Στη συνεδρίαση δεν παρευρέθηκε η Κ. Περιστέρη

Με θετικό πρόσημο «πέρασαν» από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο οι μελέτες για την εξασφάλιση των πρανών, την αποστράγγιση των υδάτων, τη συντήρηση επιχρισμάτων, αλλά και των τριών δαπέδων του ταφικού μνημείου στον λόφο Καστά στην Αμφίπολη.

Κυρίως, όσον αφορά τη μελέτη για την εκτέλεση των χωματουργικών εργασιών που θα εξασφαλίσουν τα πρανή γύρω από τον λόφο-τύμβο, τα μέλη του ΚΑΣ τη χαρακτήρισαν «άρτια και ταχύτατη», δεδομένου και του χρόνου σύνταξής της, καθώς η αρμόδια ομάδα εργασίας για την εκπόνηση του έργου προστασίας, αποκατάστασης και τελικής ανάδειξης του μνημείου συστάθηκε τον Μάιο του 2015.

Στη συνεδρίαση δεν παρευρέθηκε η ανασκαφέας του μνημείου, προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Σερρών, Κατερίνα Περιστέρη, λόγω ξαφνικής αδιαθεσίας που την οδήγησε σε τριήμερη αναρρωτική άδεια. Ωστόσο, η ίδια, με έγγραφό της, ζήτησε να αναβληθεί η συζήτηση για τις χωματουργικές εργασίες και τη διευθέτηση απορροής των ομβρίων, καθώς, όπως διατύπωσε, επιθυμούσε να τοποθετηθεί καλύτερα στα παραπάνω. Ταυτόχρονα, εξέφρασε τις επιφυλάξεις της στην προτεινόμενη κατάχωση τμήματος του περιβόλου (που δεν αφορά το μαρμάρινο τμήμα, αλλά 100 μ. πωρόλιθου στα δυτικά του μνημείου).

Όμως, τόσο ο αρχιτέκτονας του μνημείου, Μιχάλης Λεφαντζής, όσο και η συντονίστρια της ομάδας εργασίας για το μνημείο, γενική διευθύντρια Αναστήλωσης του ΥΠΠΟ, Ευγενία Γατοπούλου, έκαναν σαφές ότι το θέμα δεν χωράει αναβολή.

«Δεν πρέπει να καθυστερήσουμε, δεν έχουμε περιθώριο. Οφείλουμε να προλάβουμε τον χειμώνα και να στηρίξουμε το μνημείο, αλλιώς δεν θα αντέξει», δήλωσε, μεταξύ άλλων, η κα Γατοπούλου, η οποία επεσήμανε ότι η ομάδα εργασίας έχει ενστερνιστεί την αγωνία της κας Περιστέρη για την προστασία του μνημείου και γι’ αυτόν τον λόγο έχει επιδοθεί σε «αγώνα δρόμου» για να προλάβει. «Με βάση τα στοιχεία που θα τεκμηριώσουμε με τις μελέτες αυτές, θα μπορέσουμε να εκπονήσουμε τις οριστικές, οι οποίες στοχεύουν στην ανάδειξη του μνημείου. Η συγκεκριμένη μελέτη, που είναι πλήρης από πλευράς τεκμηρίωσης και υπολογισμών, θέλουμε να εξεταστεί στο ΚΑΣ για να κερδίσουμε χρόνο. Δεν πρέπει να αναβληθεί», τόνισε.

Στο μεταξύ, είχαν προηγηθεί κάποιες διαπιστώσεις ως προς το μνημείο, τις οποίες διατύπωσε η αναπληρώτρια γγ ΥΠΠΟ, Μαρία Ανδρεαδάκη-Βλαζάκη: «Το μνημείο του λόφου-τύμβου Καστά είναι εξαιρετικό, μοναδικό μνημείο της Μακεδονίας, όπως αποδέχονται όλοι οι επιστήμονες, αλλά και οι πολιτικές ηγεσίες μέχρι σήμερα, ο πρώην αναπληρωτής υπουργός και η νέα υπουργός. Ανεξάρτητα από την ανασκαφική προσέγγιση και την ταχύτητα αποκάλυψής του, καλούμαστε σήμερα να γνωμοδοτήσουμε για άμεσα μέτρα προστασίας, μετά τις πολύ εκτεταμένες εργασίες αποχωμάτωσης για την αποκάλυψη όλου του περιβόλου και τη διατάραξη της ισορροπίας του μνημείου», ανέφερε η κα Βλαζάκη, κάνοντας, παράλληλα, μία αναδρομή στις μέχρι τώρα ενέργειες οι οποίες, όπως επεσήμανε, έγιναν «σύμφωνα με τις αρχές της εθνικής δεοντολογίας και τη διεθνή εμπειρία που διέπουν τις επεμβάσεις σε μνημεία και με ορθή διοικητική διαδικασία τηρώντας το νομικό πλαίσιο».

Επίσης, κατέστησε σαφές ότι το έργο που απαιτείται για την προστασία, αποκατάσταση και ανάδειξη του μνημείου είναι συνολικά τεράστιο, πως μέλημα του ΥΠΠΟ είναι η ολοκληρωμένη προστασία του σε μόνιμη βάση και όχι η εφήμερη αντιμετώπισή του και ότι τα μέτρα που λαμβάνονται δεν έχουν εντελώς προσωρινό χαρακτήρα, αλλά αφορούν μελέτες υψηλής εξειδίκευσης, με ιδιαίτερες απαιτήσεις, πολύ αναλυτικές και εμπεριστατωμένες. Πληροφόρησε, δε, ότι έχουν εξασφαλιστεί 260.000 ευρώ, ποσό που άρχισε να εκταμιεύεται μετά την άρση της αδυναμίας πληρωμών. Για την κα Περιστέρη –στην οποία ευχήθηκε «περαστικά»– τόνισε ότι «διατηρεί όλα τα δικαιώματα αλλά και όλες τις ευθύνες» που απορρέουν από τη θέση της ως ανασκαφέα του μνημείου, ενώ σημείωσε πως αναμένεται σύντομα η αναλυτική έκθεσή της σχετικά με την ανασκαφή.

Επίσης, έγινε λόγος για την εξαιρετική συνεργασία με τον δήμαρχο Αμφίπολης, ο οποίος θα συνδράμει στην υλοποίηση των επειγουσών εργασιών με απαραίτητα μηχανήματα και εργατικό δυναμικό, καθώς και για το καλό κλίμα που υπάρχει με τον περιφερειάρχη Κεντρικής Μακεδονίας, ο οποίος έχει δείξει προθυμία για συμβολή στο έργο.

Σύμφωνα με τη μελέτη για τις χωματουργικές εργασίες και την αποστράγγιση των υδάτων, που παρουσίασε με λεπτομέρεια ο πολιτικός μηχανικός Δημήτρης Εγγλέζος, άμεσος στόχος είναι να εξασφαλιστούν τα πρανή του τύμβου, αλλά και των πρανών στο εξωτερικό μέρος του αρχαιολογικού χώρου από ολισθήσεις και καταρρεύσεις, να προστατευτεί ο περίβολος από ωθήσεις γαιών και να διευθετηθούν τα όμβρια ύδατα. Απώτερος στόχος είναι, κάποια στιγμή, ο λόφος να αποκατασταθεί, όσο είναι δυνατόν, στην αρχική μορφή του. Επίσης, η μελέτη στοχεύει στην προστασία των αναλημματικών τοίχων που βρίσκονται στην κορυφή του λόφου, καθώς και των «μαρτύρων», δηλαδή οπών, από την ανασκαφή του αείμνηστου Δημήτρη Λαζαρίδη, που έσκαψε τις δεκαετίες του ’60 και του ’70 φέρνοντας στο φως ασύλητους τάφους από την Εποχή του Σιδήρου ως και τους κλασικούς χρόνους, αλλά και στη βελτίωση της υποδομής της εργοταξιακής οδού πάνω στον λόφο που θα επιτρέψει μελλοντικές εργασίες.

Μεταξύ των προτεινόμενων μέτρων είναι και η προσωρινή κατάχωση τμήματος του πώρινου περιβόλου (100 μ. από συνολικά 300 πώρινου περιβόλου), που κινδυνεύει άμεσα από πιθανές καταρρεύσεις. Πάντως, τονίστηκε ότι, αφού προηγηθούν και εφαρμοστούν όλες οι απαιτούμενες μελέτες για τη συντήρηση των λίθων, στόχος είναι, στην τελική φάση της ανάδειξης, να είναι ορατός όλος ο περίβολος. Το έργο, η συνολική δαπάνη του οποίου υπολογίζεται στα 800.000 ευρώ, θα υλοποιείται σταδιακά, με τις πρώτες εκταμιεύσεις να καλύπτονται από το ήδη υπάρχον ποσό, ενώ προβλέπεται να γίνουν και δοκιμαστικές ανασκαφικές τομές σε διάφορα σημεία του τύμβου-λόφου που πιθανόν δώσουν σημαντικές πληροφορίες για το φυσικό και αρχαίο έδαφος, τα φερτά υλικά και ό,τι άλλο μπορεί να αποκαλύψει μία τέτοια έρευνα.

Το «πράσινο φως» πήραν και οι μελέτες για τη συντήρηση των επιχρισμάτων από τα μαρμάρινα τμήματα του θριγκού της τρίτης αίθουσας του ταφικού μνημείου, που φυλάσσονται σήμερα στο Αρχαιολογικό Μουσείο Αμφίπολης, καθώς και για τα τρία δάπεδα που αποκαλύφθηκαν: Το βοτσαλωτό στην είσοδο του τύμβου με τα γεωμετρικά σχέδια, το ψηφιδωτό από μικρά ακανόνιστα κομμάτια λευκού λίθου, σε κόκκινο φόντο, πίσω από τον τοίχο των Σφιγγών και το βοτσαλωτό με θέμα την Αρπαγή της Περσεφόνης. Όπως ειπώθηκε στη συνεδρίαση, και τα τρία δάπεδα βρίσκονται σε εξαιρετική κατάσταση, με ελάχιστες απώλειες και επικαθήσεις, ενώ όσον αφορά τη «στρογγυλή» απώλεια από το τελευταίο δάπεδο, έχουν βρεθεί σπαράγματα που θα μπορέσουν να αποκαταστήσουν το σημείο σε ποσοστό πάνω από 80%.

Τέλος, έγινε γνωστό ότι θα ακολουθήσουν, σε επόμενες συνεδριάσεις του ΚΑΣ, οι μελέτες που αφορούν την υποστήλωση του μνημείου, καθώς και τη συντήρηση δομικών λίθων, των επιχρισμάτων και του γραπτού διακόσμου του.

ΠΗΓΗ 1

Τι απαντά η αρχαιολόγος για το δημοσίευμα που κάνει λόγο για «φιάσκο» και λανθασμένη χρονολόγηση

Επιστολή προς την εφημερίδα «Αυγή» έστειλε η επικεφαλής της ανασκαφικής ομάδας στον Τύμβο Καστά της Αμφίπολης, Κατερίνα Περιστέρη, με αφορμή δημοσίευμα που κάνει λόγο για λανθασμένη χρονολόγηση του μνημείου και για «φιάσκο Σαμαρά».

Η Κατερίνα Περιστέρη δηλώνει προσβεβλημένη και οργισμένη και χαρακτηρίζει «αήθη» την επίθεση εναντίον της.

Η αρχαιολόγος διαψεύδει ότι έγινε αυτοψία από ειδικούς εμπειρογνώμονες του υπουργείου Πολιτισμού, οι οποίοι σύμφωνα με την Αυγή της Κυριακής αποφάνθηκαν επί της χρονολόγησης του μνημείου. Παράλληλα, η ίδια αρνείται την ευθύνη για τον επικοινωνιακό παροξυσμό που είχε επικρατήσει.

Αναλυτικά η επιστολή της Περιστέρη προς την Αυγή...

«Με οργή και έκπληξη διάβασα στο σημερινό άρθρο της εφημερίδας σας το πρωτοσέλιδο με τίτλο "Φιάσκο Σαμαρά η Αμφίπολη" το οποίο εκτός του ότι βρίθει από ανακρίβειες, με απαξιώνει προσωπικά και λοιδορεί το επιστημονικό μου έργο ενώ εκτοξεύει την ασύλληπτη κατηγορία ότι έθεσα σε κίνδυνο το Μνημείο με τη χρήση εκσκαφέων για την αποχωμάτωση.

Στο άρθρο της η κ. Πόλυ Κρημνιώτη ισχυρίζεται ότι "τα επιστημονικά δεδομένα που προκύπτουν από την ανασκαφική έρευνα, έρχονται να ανατρέψουν τη χρονολόγηση του Μνημείου, η οποία διολισθαίνει από τον 4ο π.Χ αιώνα στους ύστερους ελληνιστικούς χρόνους (δεύτερο μισό του 2ου π.Χ αιώνα -1ος αιώνας)".

Αν δεν με απατά η μνήμη μου, την ΑΝΑΣΚΑΦΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ, την πραγματοποίησα εγώ ως επικεφαλής της ανασκαφής και Προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Σερρών συνεπικουρούμενη από επιστημονική ομάδα όλων των ειδικοτήτων (αρχιτέκτονες, μηχανικούς, συντηρητές όπως επίσης και εκπροσώπους Πανεπιστημιακών Ιδρυμάτων). Αναρωτιέμαι η εφημερίδα σας σε ποια ανασκαφική έρευνα αναφέρεται;

Γράφετε επίσης για την "έκθεση αυτοψίας που πραγματοποίησε κλιμάκιο του Υπουργείου Πολιτισμού αποτελούμενο από έγκριτους αρχαιολόγους, με πολυετή ανασκαφική εμπειρία στη Μακεδονία, στον αρχαιολογικό χώρο και στο Μουσείο της Αμφίπολης όπου φυλάσσονται η κεραμική και άλλα κινητά ευρήματα της ανασκαφής, στις 30 Μαΐου".

Θα σας παρακαλούσα να μου υποδείξετε το υπηρεσιακό έγγραφο με το οποίο με ενημερώνει το Υπουργείο Πολιτισμού για τη διενέργεια αυτοψίας στο Μνημείο, διότι κάτι τέτοιο δεν έφτασε ποτέ στα χέρια μου. Ως εκ τούτου, δεν υπήρξε κανένα νομίμως ορισμένο κλιμάκιο ή επιστημονική επιτροπή που να επισκέφτηκε το Μνημείο για να διενεργήσει αυτοψία. Και μου γεννώνται δικαίως απορίες:

Αλήθεια με ποια κριτήρια ορίστηκε το ανύπαρκτο κλιμάκιο στο οποίο αναφέρεστε;

Ποιοι το απάρτιζαν;

Πότε ορίστηκε;

Γιατί μετά την ολοκλήρωση της υποτιθέμενης αυτοψίας δεν έβγαλε το Υπουργείο Πολιτισμού Δελτίο Τύπου ώστε να ενημερώνει για το υποτιθέμενο επιστημονικό πόρισμα;

Αναφέρεστε στην 30η Μαΐου ως ημερομηνία διενέργειας της υποτιθέμενης αυτοψίας. Όντως εκείνη την ημέρα έγινε μια επίσκεψη στο Μνημείο με επικεφαλής τη Αν.Γ.Γ. του Υπουργείου Πολιτισμού κ. Μαρία Ανδρεαδάκη-Βλαζάκη, την οποία συνόδευαν δύο διευθύντριες Εφορειών στο πλαίσιο φιλικής επίσκεψης και συγκεκριμένα οι κ.κ. Αγγελική Κοτταρίδη και Πολυξένη Βελένη μετά του συζύγου της. Στη φιλική αυτή επίσκεψη, συνόδευσα τις κυρίες στο Μουσείο της Αμφίπολης και στη συνέχεια τις ξενάγησα στο Ταφικό Μνημείο του Τύμβου Καστά για περίπου μισή ώρα.

Και ερωτώ εσάς κ. Διευθυντά και τους αποδέκτες του άρθρου σας με το οποίο μάλιστα καυτηριάζετε και απαξιώνετε το δικό μου έργο, είναι δυνατόν να γίνει αυτοψία και να βγει επιστημονικό πόρισμα που αφορά τη χρονολόγηση του Μνημείου στο πλαίσιο μιας φιλικής επίσκεψης μισής ώρας;

Θέλω να πιστεύω ότι η συντάκτης του άρθρου κ. Πόλυ Κρημνιώτη, προφανώς δεν είχε υπόψιν της τα στοιχεία τα οποία σας έδωσα και ως εκ τούτου συνέταξε ένα κείμενο το οποίο βρίθει από ανακρίβειες και ψεύδη.

Και επειδή αναφέρεται και στο δημοσίευμα της έγκριτης εφημερίδας σας ότι η επιστημονική κοινότητα έφερε αντιρρήσεις για τη χρήση εκσκαφέων για την αποχωμάτωση του λόφου από την οποία δήθεν ενέκυψαν προβλήματα στατικότητας του Μνημείου, θα ήθελα να ρωτήσω εσάς και τους επικριτές μου, πως αλλιώς θα μπορούσαν να απομακρυνθούν τα μπάζα από τις προηγούμενες ανασκαφές του Δ. Λαζαρίδη τα οποία υψώνονταν στα 15 μέτρα και σε μεγάλη έκταση; Αντιλαμβάνεστε ότι πρόκειται για χιλιάδες τόνους χώμα το οποίο απομακρύνθηκε με εκατοντάδες φορτηγά με ιδιαίτερη προσοχή και φροντίδα από εξειδικευμένα άτομα και υπό στενή επιτήρηση; Προς τι οι αντιρρήσεις για την απομάκρυνση τους με σύγχρονα μέσα; Με τον ίδιο τρόπο ενεργούν οι αρχαιολόγοι στις σύγχρονες ανασκαφές κ. Διευθυντά. Δεν ζούμε στην εποχή του Λίθου στην Αρχαιολογία ξέρετε ώστε να μεταφέρουμε τα μπάζα με καλαθάκια! Και φυσικά δεν υπήρξε κανένα πρόβλημα στατικότητας του Μνημείου. Το αντίθετο μάλιστα! Αποφορτίστηκε η οροφή από πρόσθετο βάρος. Και όλο αυτό δεν έγινε με δική μου απόφαση αλλά κατόπιν μελέτης και με τη σύμπραξη ειδικών μηχανικών οι οποίοι συνεργάζονται χρόνια με το Υπουργείο Πολιτισμού.

Επίσης τη μομφή για την on line μετάδοση της ανασκαφής να την προσάψετε σε όσους ανήκει και όχι σε μένα προσωπικά. Αν θυμάστε, και αν όχι θα σας το θυμίσω εγώ, δεν ήμουν εκείνη που έτρεχα νυχθημερόν από κανάλι σε κανάλι για να δίνω συνεντεύξεις και να κάνω δηλώσεις "επιστημονικές" εξάγοντας αρχαιολογικά συμπεράσματα εκ του μακρόθεν. Δεν πιστεύω στην τηλεαρχαιολογία και τόσο ο βίος μου, όσο και το επιστημονικό μου έργο το αποδεικνύει περίτρανα. Αντιθέτως άλλοι συνάδελφοι μου και μη, κυνηγώντας τα περίφημα 5 λεπτά δημοσιότητας, προσπάθησαν να εκμεταλλευτούν το παγκόσμιο ενδιαφέρον για το Μνημείο που βρέθηκε στη Μακεδονική γη και να γίνουν διάσημοι με τα δήθεν αδιάσειστα στοιχεία τους τα οποία αντλούσαν απλώς από φωτογραφίες και χωρίς να έχουν πατήσει το πόδι τους στην ανασκαφή.

Τέλος σε ό,τι αφορά την δήθεν νέα χρονολόγηση του Μνημείου, θα ήθελα να σας δώσω μια πληροφορία την οποία προφανώς αγνοεί η συντάκτης του άρθρου καθώς στην πρώτη επιστημονική παρουσίαση στην οποία ανακοινώθηκαν τα πρώτα επιστημονικά συμπεράσματα στις 29 Νοεμβρίου 2014 στο αμφιθέατρο του Υπουργείου Πολιτισμού, δηλαδή μετά την ολοκλήρωση της πρώτης φάσης της ανασκαφής, είχα τονίσει ότι το Ταφικό Συγκρότημα του Τύμβου Καστά Αμφίπολης (Περίβολος, Λέων, Ταφικό Μνημείο) κατασκευάστηκε στο τελευταίο τέταρτο του 4ου π.Χ. αιώνα (325-300 π.Χ.) με διάρκεια ζωής μέχρι και τους Ρωμαϊκούς χρόνους, οπότε και καταστρέφεται εν μέρει ο Περίβολος. Όμως τον 2ο π.Χ. αιώνα οι Μακεδόνες προχωρούν στη σφράγιση του Ταφικού Μνημείο για να το προστατεύσουν. Έτσι κατασκευάζονται οι τοίχοι σφράγισης μπροστά από τους διαφραγματικούς τοίχους με τις Καρυάτιδες και τις Σφίγγες.

Αν οι επικριτές μου μπερδεύονται με τη χρονολόγηση και γενικώς με το τι ανακαλύφθηκε και αποκαλύφθηκε στον Τύμβο Καστά, ας λάβουν υπόψιν τους ότι το ερχόμενο Φθινόπωρο, θα παρουσιάσω τα τεκμηριωμένα επιστημονικά συμπεράσματα και πορίσματα τόσο τα δικά μου όσο και της ανασκαφικής και μελετητικής ομάδας μου, οπότε θα προσκληθούν επισήμως για να τους λυθούν οι απορίες. Το να προβαίνουν σε αήθεις επιθέσεις και δήθεν επιστημονικά συμπεράσματα, απλώς τους εκθέτει.

Παρακαλώ όπως δημοσιεύσετε την απαντητική μου επιστολή, στην ίδια θέση και έκταση με το δημοσίευμα της Εφημερίδας Αυγή, το οποίο με εκθέτει βάναυσα. Σας ευχαριστώ εκ των προτέρων.

Με τιμή»

ΠΗΓΗ

Το «Διεθνές βραβείο αρχαιολογικής ανακάλυψης» της εκδήλωσης Μεσογειακού Αρχαιολογικού Τουρισμού, της μοναδικής Έκθεσης Αρχαιολογίας παγκοσμίως που εδράζει στο Capaccio - Paestum στην Ιταλία, θα δοθεί στην ανασκαφή της Αμφίπολης.

Το πρώτο βραβείο (χρυσό μετάλλιο) θα απονεμηθεί σε τελετή, η οποία θα γίνει στις 30 Οκτωβρίου στον αρχαιολογικό χώρο της αρχαίας πόλης Paestum. Σύμφωνα με δημοσίευμα της εφημερίδας «La Stampa», το μνημείο χαρακτηρίζεται ως ο μεγαλύτερος αρχαίος τάφος που βρέθηκε ποτέ στην Ελλάδα.

Ένα μοναδικό μνημείο που δεν έχει προηγούμενο στον ελλαδικό χώρο

«Η ομάδα των Ελλήνων αρχαιολόγων με επικεφαλής την Κατερίνα Περιστέρη έχει βρει τον μεγαλύτερο αρχαίο τάφο που βρέθηκε ποτέ στην Ελλάδα. Το ανάχωμα έχει περίμετρο 496 μέτρων. Το σύνολο της βάσης, ένας τέλειος κύκλος, υποστηρίζεται από έναν τοίχο τρία μέτρα ύψος, με μια άριστη ορθομαρμάρωση από εκλεκτό μάρμαρο Θάσου.

Η ομάδα εργάζεται στον τάφο από το 2009, αλλά στις 10 Αυγούστου 2014 εντοπίστηκε και αποκαλύφθηκε μια εντυπωσιακή είσοδος, μια μαρμάρινη πόρτα που φρουρείται από δύο φτερωτές σφίγγες που κάθονται σε ένα υπέρθυρο, και που διατηρεί τα ίχνη της αρχικής μορφής σε χρώματα, κόκκινο, μπλε, μαύρο».

Σύμφωνα με δημοσίευμα της εφημερίδας «La Stampa», το μνημείο χαρακτηρίζεται ως ο μεγαλύτερος αρχαίος τάφος που βρέθηκε ποτέ στην Ελλάδα.

Βρέθηκαν μοναδικές Καρυάτιδες, ένα υπέροχο ψηφιδωτό, νεκρικός θάλαμος και ένα λιοντάρι το οποίο ήταν την κορυφή του λόφου που έκρυβε τον τάφο. Ένα μοναδικό μνημείο που δεν έχει προηγούμενο στον ελλαδικό χώρο», γράφει - μεταξύ άλλων - η «La Stampa».

Οι τέσσερις ανασκαφές που ήταν υποψήφιες μαζί με την Αμφίπολη και θα διεκδικήσουν ένα ειδικό βραβείο, το οποίο θα αποφασιστεί έπειτα από ψηφοφορία του κοινού, στη σελίδα της εκδήλωσης στο Facebook, είναι:

1.  Tα αρχαιότερα ανθρώπινα ίχνη στην Ευρώπη στην Αγγλία

2.  O τάφος Khentakawess ΙΙΙ στο Abu Sir στην Αίγυπτο

3.  O τάφος ενός πρίγκιπα των Γαλατών στο Warcq της Γαλλίας

4.  Ο Θησαυρός της Orselina στο καντόνι του Τιτσίνο Ελβετίας.

ΠΗΓΗ

Πραγματοποιήθηκε σήμερα, η επίσκεψη μελών της Επιτροπής Πολιτισμού και Παιδείας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου με τη συμμετοχή και ελλήνων ευρωβουλευτών και βουλευτών, στον τύμβο Καστά της Αμφίπολης, οι οποίοι κατέληξαν εκεί προερχόμενοι από επίσκεψή τους στο Αρχαιολογικό Μουσείο Αμφίπολης. 

Σε μια προσπάθεια να επανέλθει το θέμα στην επικαιρότητα, η κ. Περιστέρη έκανε δεκτή την αίτηση της Επιτροπής Πολιτισμού και Παιδείας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και «φιλοξένησε» στον τύμβο, αντιπροσωπεία Επιτροπής, στην οποία συμμετείχε και η ίδια η Πρόεδρος, Silvia Costa. Η επικεφαλής της ανασκαφής μάλιστα, τόνισε πως η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα συμβάλλει με κάθε τρόπο στη συνέχιση της ανασκαφής. 

Η επίσκεψη των μελών του ευρωπαϊκού, αλλά και του ελληνικού κοινοβουλίου, στο χωριό Μεσολακκιά και τον τύμβο Καστά συνοδεύτηκε από... αντιδράσεις δημοσιογράφων, οι οποίοι στην προσπάθειά τους να προσεγγίσουν το μνημείο εμποδίστηκαν από το φύλακα του μνημείου. Τελικά, με παρέμβαση της αρχαιολόγου, τους επιτράπηκε η είσοδος μέχρι την είσοδο του τάφου. Οι φωνές μάλιστα των εκπροσώπων των ΜΜΕ, οι οποίοι θεώρησαν την επίσκεψη των ευρωβουλευτών ως μια καλή ευκαιρία να μπουν μέσα στο μνημείο, έγιναν αντιληπτές από τους «φιλοξενούμενους» της υπεύθυνης της ανασκαφής. Αυτό που εξόργισε τους δημοσιογράφους είναι ότι ενώ το υπουργείο Πολιτισμού έδωσε άδεια σε οκτώ άτομα να εισέλθουν στον τύμβο, φαινόταν ότι θα τον επισκεφτούν και οι περίπου… πενήντα συνοδοί τους.

Απαγορεύονται οι φωτογραφίες

Κατά την επίσκεψη, δόθηκαν σαφείς οδηγίες προς τους πολιτικούς πως «απαγορεύονται οι selfie και η χρήση κινητού», όπως τους είπαν οι συνεργάτες της κ. Περιστέρη. Η ξενάγηση διήρκεσε περίπου μισή ώρα, από την οποία τα δεκαπέντε λεπτά ήταν μέσα στο ταφικό μνημείο. Στην επίσκεψη, συμμετείχε και η βουλευτής της ΝΔ από τις Σέρρες, Φωτεινή Αραμπατζή.

Κατερίνα Περιστέρη, έφορος αρχαιοτήτων νομού Σερρών

Η υπεύθυνη των ανασκαφών, Κατερίνα Περιστέρη σε δηλώσεις της, μπροστά από την είσοδο του μνημείου, έσπευσε να ξεκαθαρίσει πότε θα είναι προσβάσιμο στους πολίτες. 

Η Κατερίνα Περιστέρη, υπεύθυνη για τις ανασκαφές που γίνονται στην Αμφίπολη μίλησε για τις εργασίες που γίνονται στο έργο, ενώ πρόσθεσε πώς όταν ολοκληρωθούν θα είναι επισκέψιμο και για τον κόσμο: «Σήμερα είχαμε την επίσκεψη των Ευρωβουλευτών Τιμή μας και χαρά μας γιατί υποσχέθηκαν να βοηθήσουν το έργο μας. Αυτή την στιγμή γίνεται ένα σημαντικό έργο στο στερεωτικό τμήμα. Ετοιμάζονται οι μελέτες έτσι ώστε να μπορέσει να προχωρήσει το στάδιο αυτό και να μπορέσουμε μετά να συνεχίσουμε. Και ένα δεύτερο στάδιο θα είναι η αποκατάσταση του μνημείου, ώστε να γίνει επισκέψιμο. Ακόμα, όμως δεν μπορούμε να ξέρουμε πότε θα είναι αυτό. Σας ευχαριστούμε πολύ», είπε η κυρία Περιστέρη.

Σίλβια Κόστα, πρόεδρος της Επιτροπής Πολιτισμού του Ε.Κ. 

«Αισθάνομαι μεγάλη συγκίνηση όπως αυτή που ένιωσαν οι αρχαιολόγοι όταν ανακάλυψαν το μνημείο. Εντυπωσιάστηκα από την ποιότητα και το επίπεδο του έργου», δήλωσε η πρόεδρος της Επιτροπής Πολιτισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Σίλβια Κόστα μετά την έξοδο της από το αρχαιολογικό μνημείο του λόφου Καστά, στο οποίο ξεναγήθηκε από την αρχαιολόγο Κατερίνα Περιστέρη, η ίδια και η οκταμελής αντιπροσωπεία της Επιτροπής Πολιτισμού και Παιδείας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.

«Το μέγεθος του μνημείου είναι μοναδικό και η ποιότητα των σφιγγών και των καρυάτιδων είναι εντυπωσιακή» απάντησε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η κ. Κόστα ερωτηθείσα για το αν είχε συναντήσει παρόμοιο ταφικό μνημείο στην Ελλάδα.

«Οπωσδήποτε τώρα έχουν χρέος όλοι οι συνάδελφοι στην Ευρώπη να υποστηρίξουν το έργο, να αναγνωριστεί ως μνημείο προστατευόμενο από την UNESCO», είπε η κ. Κόστα, ενώ αναφερόμενη στις διαπραγματεύσεις που γίνονται μεταξύ Ελλάδας και εταίρων επεσήμανε: «Ελπίζω να υπάρξει θετική κατάληξη και θετική λύση και συμφωνία Ελλάδος- Ευρώπης και να χρησιμοποιηθούν οι πόροι του κοινοτικού ταμείου για την αναστήλωση του μνημείου. Τα αρχαιολογικά ευρήματα στην Μακεδονία είναι κι ένας άλλος λόγος για να μείνει η Ελλάδα στην Ευρώπη», είπε χαρακτηριστικά.

Έλενα Ράπτη, βουλευτής ΝΔ

Η Έλενα Ράπτη αισθάνθηκε μεγάλο δέος εισερχόμενη στο χώρο των αρχαιολογικών εργασιών. «Εγώ που έχω σπουδάσει Πολιτισμό στο Ανοικτό Πανεπιστήμιο γνωρίζω κάθε στάδιο μιας ανασκαφής. Για μένα είχε μεγάλο ενδιαφέρον ακαδημαϊκό» σχολίασε η κ. Ράπτη. Η ίδια συνέχισε: «Θέλω να συγχαρώ τον Θεόδωρο Ζαγοράκη, ευρωβουλευτή της ΝΔ και τον Γιώργο Γραμματικάκη, ευρωβουλευτή του Ποταμιού για την εξαιρετική τους πρωτοβουλία. Η σημερινή επίσκεψη της επίσημης αντιπροσωπείας της Επιτροπής Πολιτισμού και Παιδείας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και της Προέδρου της κας Silvia Costa αποτελεί ένα σημαντικό συμβολισμό για την αξία του αρχαιολογικού ευρήματος της Αμφίπολης. Η Αμφίπολη αποτελεί μια από τις σημαντικότερες αρχαιολογικές ανακαλύψεις των τελευταίων δεκαετιών. Είναι μια εθνική αλλά ταυτόχρονα και μια παγκόσμια πολιτιστική κληρονομιά με τεράστιο ενδιαφέρον. Και είναι μια συνέχεια του ανεκτίμητου αρχαιολογικού πλούτου της ελληνικής γης. Η ομάδα των ανασκαφών υπό την κα Περιστέρη έχει κάνει μια εξαίρετη δουλειά και είναι αναγκαίο να συνεχιστεί η ανασκαφή με τους ίδιους ρυθμούς. Ταυτόχρονα όμως χρειάζεται να δοθεί έμφαση τόσο στην προστασία του μνημείου, όσο και στην ανάδειξή του. Η ΝΔ στήριξε τις ανασκαφές της Αμφίπολης με όλες της τις δυνάμεις. Δυστυχώς η σημερινή κυβέρνηση 5 μήνες μετά της εκλογή της έχει μείνει μόνο σε λόγια και προθέσεις». 

Γιώργος Γραμματικάκης, ευρωβουλευτής με το «Ποτάμι»

«Η επίσκεψη αυτή της επιτροπής Πολιτισμού, που έγινε για πρώτη φορά στην Ελλάδα, είχε πολυδιάστατη συμβολική αλλά και πρακτική σημασία. Οι θεμελιακές αξίες που προσπαθεί σήμερα να υπερασπιστεί η Ευρώπη ξεκίνησαν κάποια στιγμή από χώρους όπως η Αμφίπολη και ο λόφος Καστά. Το μήνυμα λοιπόν που αναδύεται σήμερα, σε μια κρίσιμη καμπή για την Ελλάδα αλλά και για την Ευρώπη, είναι: Η Ελλάδα μαζί με την Ευρώπη, για μια άλλη όμως Ευρώπη, αλληλέγγυα στους λαούς της και με έμφαση στον πραγματικό πολιτισμό», σημειώνει από την πλευρά του ο ευρωβουλευτής του «Ποταμιού» Γιώργος Γραμματικάκης.

Θοδωρής Ζαγοράκης, ευρωβουλευτής ΝΔ

«Πραγματικά είναι κάτι που δεν  περιμένεις να το δεις. Τόσο καιρό έβλεπα τις ανακαλύψεις από την τηλεόραση. Όταν όμως μπαίνεις μέσα και το βλέπεις από κοντά διαπιστώνεις πως είναι κάτι πολύ μεγάλο. Το αίσθημα είναι πολύ διαφορετικό όταν βλέπεις τα ευρήματα από κοντά. Το δέος μεγαλύτερο. Μυρίζεις τις ανασκαφές! Θεωρώ ότι κάποια στιγμή το μνημείο θα πρέπει να γίνει επισκέψιμο» σχολιάζει από την πλευρά του ο ευρωβουλευτής της ΝΔ, Θοδωρής Ζαγοράκης. Ο ίδιος συμπληρώνει ότι: «Όλοι οι ευρωβουλευτές εκπλαγήκαμε θετικότατα. Ευελπιστώ κάποια στιγμή να ξεκινήσουν πάλι οι ανασκαφές. Θα προσπαθήσουμε να κάνουμε το παν ώστε το έργο να συνεχιστεί».

Χρυσούλα Παλιαδέλη, πρώην ευρωβουλευτής, αρχαιολόγος 

Την αντιπροσωπεία της επιτροπής του ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, συνόδευσε στον λόφο Καστά, και η πρώην ευρωβουλευτής, αρχαιολόγος Χρυσούλα Παλιαδέλη, η οποία επεσήμανε ότι «η υποχρέωση απέναντι στη συντήρηση των αρχαιολογικών ευρημάτων της Αμφίπολης και η ανάδειξη τους σε μία επόμενη φάση είναι επείγουσα και ανεξάρτητη από οποιαδήποτε επιλογή παρότι περνάμε δύσκολη οικονομικά περίοδο στη χώρα. Νομίζω, ότι υποχρέωση όλων μας είναι να προχωρήσει, αν όχι η ανασκαφή, αλλά η συντήρηση».

Λέοντας και νέο ανάγλυφο δίνουν ταυτότητα στην Αμφίπολη

Νέες ερμηνείες στοιχείων περί τη χρονολόγηση, τη χωροθέτηση ενός τάφου-σήματος στην κορυφή του τύμβου και περί τον γλυπτό διάκοσμο καταθέτει ο αρχιτέκτονας της ανασκαφής κ. Μιχάλης Λεφαντζής

Είναι υπεύθυνος αρχιτέκτονας στην ανασκαφή του τύμβου Καστά, ως συνεργάτης της αρχαιολόγου κυρίας Κατερίνας Περιστέρη, από το 2012. Ο κ. Μιχάλης Λεφαντζής μιλάει, σήμερα, στο «Βήμα», για τα ανασκαφικά δεδομένα που έχουν προκύψει στην Αμφίπολη. Δεν λέει, απλώς, ότι ο λέοντας και το βάθρο βρίσκονταν στην κορυφή του τύμβου Καστά, αλλά επισημαίνει ότι μέσα από αυτή την ταύτιση αποκρυσταλλώνονται και μια σειρά  ερμηνείες που θα υποβοηθήσουν στην κατανόηση του μνημειακού συνόλου. Αποκαλύπτει, επίσης, ότι έχουν βρεθεί τμήματα μαρμάρινης ανάγλυφης ζωφόρου που παραπέμπει σε μακεδονική στρατιωτική εικονογραφία.

Έχετε συνδέσει το όνομά σας με την έρευνα για την ταύτιση του λέοντα με τον τύμβο Καστά στην Αμφίπολη. Ποια στοιχεία σας κάνουν να λέτε ότι ήταν τοποθετημένο στην κορυφή και όχι στη σημερινή θέση του;

«Το θεμέλιο στη θέση όπου είναι σήμερα ο λέοντας έχει πώρινη ανωδομή. Υπάρχουν αρκετά στοιχεία γι' αυτό όσο και για την τυπολογία του οικοδομήματος. Τα δύο τμήματα από μαρμάρινη κρηπίδα, τα οποία βρίσκονται στη νοτιοδυτική γωνία του θεμελίου αυτού, είναι επανατοποθετημένα σε δεύτερη χρήση. Τα τμήματα αυτά είναι κομμάτια από άλλο μνημείο».

Και όχι για την τοποθέτηση του λέοντα επομένως. Έχετε εντοπίσει το μνημείο με το οποίο συνδέεται αυτό το θεμέλιο;

«Έχω μελετήσει πολύ καλά την περιοχή γύρω από το θεμέλιο, στο οποίο με προσεκτική παρατήρηση πιθανότατα προσδίδεται μια άλλη χρήση...».

Τα μαρμάρινα κομμάτια, όμως, που είχαν χρησιμοποιηθεί παλιά για το βάθρο όπου σήμερα βρίσκεται ο λέοντας, όπως και ο λέοντας, είχαν βρεθεί κοντά στο θεμέλιο αυτό...

«Τα κομμάτια είχαν βρεθεί βορειότερα κατά μήκος του Στρυμόνα, σε μια ακτίνα 4 χιλιομέτρων πολύ πριν από την παλαιά γέφυρα ως και τον τύμβο Καστά, αλλά και στη θέση της αρχαίας Αμφίπολης. Το 1916, είχαν συγκεντρωθεί και ήταν έτοιμα για μεταφορά σε μακρινούς τόπους, αλλά τελικώς εγκαταλείφθηκαν και εν μέρει βυθίστηκαν στον πυθμένα του Στρυμόνα, πλησίον της παλιάς γέφυρας. Στους ρωμαϊκούς χρόνους, τα κομμάτια του λέοντος, του βάθρου του και του περιβόλου του τύμβου Καστά διεσπάρησαν σε όλη την περιοχή και επαναχρησιμοποιήθηκαν στην πλειονότητά τους σε μεταγενέστερα οικοδομήματα και κατασκευές υποδομής. Μάλιστα, έχουν βρεθεί πρόσφατα κομμάτια του λέοντα, τα οποία αναμένουν τη δημοσίευσή τους».

Το ενδεχόμενο να υπήρχε λιοντάρι στην κορυφή, αλλά να είναι άλλο από εκείνο στη σημερινή θέση υπάρχει;

«Τα κομμάτια του λέοντος που έχουν βρεθεί μέχρι στιγμής και έχει γίνει η αποκατάστασή τους δηλώνουν ότι είχαμε ένα μόνο λιοντάρι. Τα κομμάτια που βρήκαμε -ένα από αυτά ήταν και στον τύμβο, κοντά στον τάφο- δηλώνουν ότι θα πρέπει να υπήρχε μόνο ένα λιοντάρι και όχι δύο ή περισσότερα. Τα κομμάτια φαίνεται από την επεξεργασία τους ότι συνανήκουν».

Από παλιά, όμως, είχε ταυτιστεί η θέση του λέοντα με το θεμέλιο, όπου βρίσκεται σήμερα πάνω του το βάθρο και ο λέοντας.

«Βασική ένσταση πολλών σημαντικών μελετητών εκείνης της εποχής θεωρήθηκε η έλλειψη ενός επιμελούς περιτειχισμένου ανδήρου, επάνω στο οποίο θα έπρεπε να βρίσκεται το βάθρο, έτσι ώστε να ακολουθούνται τα βασικά τυπολογικά χαρακτηριστικά ενός τέτοιου συνόλου. Το άνδηρο δεν βρέθηκε ποτέ εκεί. Ακόμη και η ύπαρξη ενός τύμβου σε κοντινή απόσταση στο θεμέλιο, όπου σήμερα είναι ο λέοντας, θα δικαιολογούσε μια άλλη χρήση του θεμελίου, όχι αυτή της τοποθέτησης ενός ταφικού μνημείου-σήματος σε μια τόσο υποβαθμισμένη θέση.

Όπου και αν έχουμε τέτοιου είδους ταφικά μνημεία, στον περιβάλλοντα χώρο τους έχουμε πάντοτε έναν διαμορφωμένο περίβολο ή ένα περιτειχισμένο άνδηρο, ένα επίπεδο που σχηματοποιεί τον ευρύτερο χώρο γύρω από αυτό και αποτελεί αναπόσπαστο τυπολογικό τμήμα του συνόλου. Το κορυφαίο παράδειγμα αυτής της τυπολογίας, είναι το μαυσωλείο της Αλικαρνασσού».

Ο περίβολος του λόφου Καστά συμπλήρωσε, λέτε, αυτό που έλειπε;

«Ήταν το τυπολογικό και οικοδομικό "κλειδί". Όταν βρήκαμε τον αποξηλωμένο από μάρμαρα περίβολο του τύμβου, κάναμε μεθοδική έρευνα για την ταύτιση και απόδοση μελών που θα μπορούσαν να ανήκουν σε αυτόν σε ολόκληρη την περιοχή. Βρήκαμε, με την κυρία Περιστέρη, ότι υπάρχουν τμήματα του περιβόλου του τύμβου Καστά στις παλαιοχριστιανικές βασιλικές της Ακρόπολης της Αμφίπολης, ενώ υπάρχουν κομμάτια από το κατώτερο τμήμα του βάθρου του λέοντος εντοιχισμένα στο ρωμαϊκό τείχος της Ακρόπολης. Αυτό σημαίνει ότι το 95% του σωζόμενου μαρμάρινου υλικού που έχει χρησιμοποιηθεί γενικότερα στην περιοχή προέρχεται από τον τύμβο Καστά. Δηλαδή, η μόνη εκτεταμένη παραγγελία μαρμάρου για την κατασκευή ενός μεγάλης κλίμακας αρχιτεκτονικού συνόλου πιθανότατα - αν και διερευνάται ακόμη έτσι ώστε να εξαντληθούν όλα τα περιθώρια- ήταν για τον τύμβο».

Υπάρχουν, όμως, σαφή στοιχεία που να δείχνουν ότι η θέση του λιονταριού και του βάθρου του ήταν στην κορυφή του τύμβου Καστά;

«Στην κορυφή του τύμβου Καστά, ο μεγάλος αρχαιολόγος Δημήτρης Λαζαρίδης είχε βρει τετράπλευρο πώρινο θεμέλιο αναλόγων διαστάσεων με το θεμέλιο στο οποίο βρίσκεται σήμερα ο λέοντας και το οποίο το χρονολόγησε στον 4ο αι. π.Χ. Γύρω από αυτό βρέθηκαν τόνοι λατύπης θασίτικου μαρμάρου που υποδήλωναν στον αείμνηστο ερευνητή τη διαμόρφωση ενός μεγάλου μαρμάρινου οικοδομήματος, στη θέση αυτή. Δεν βρήκε, όμως, τίποτε από αυτό εκεί, γιατί είχε αποξηλωθεί πλήρως. Ο Λαζαρίδης το είχε ονομάσει από την αρχή ταφικό σήμα. Πίστευε, δικαιολογημένα, ότι μπορεί γύρω από αυτό να υπάρχουν μια σειρά εξέχοντα ταφικά μνημεία, τα οποία μπορεί να ανήκαν σε επώνυμους νεκρούς της αρχαιότητας.

Αυτό που κάναμε με την κυρία Περιστέρη ήταν να ψάξουμε να βρούμε τα ενδιάμεσα κομμάτια που ανήκουν στο κατώτερο τμήμα του βάθρου. Τα κομμάτια της επικάλυψής του βρέθηκαν και δεν είναι οι ορθοστάτες του περιβόλου, όπως λανθασμένα υπέθετε ο σημαντικότατος μελετητής Oscar Broneer. Είναι μαρμάρινα μέλη που έχουν ανάλογη επεξεργασία με του περιβόλου και του βάθρου, περίπου 80 τον αριθμό, και βρίσκονται εντοιχισμένα στο υστερορωμαϊκό τείχος της Αμφίπολης. Στη στέψη του κατώτερου τμήματος του βάθρου, κάτω από το γείσο, υπήρχε διακοσμητική ζώνη με γλυπτά. Υπάρχουν μαρμάρινα τμήματα τα οποία σχετίζονται με το κατώτερο τμήμα του βάθρου του λέοντος».

Πού βρέθηκαν;

«Δεν βρέθηκαν κοντά στη θέση όπου σήμερα βρίσκεται ο λέων, αλλά πλησίον του τύμβου Καστά. Αυτά τα μαρμάρινα μέλη είναι σαφέστατα πολύ σημαντικά».

Να υποθέσω λόγω του αναγλύφου τους;

«Βεβαιότατα! Τα κομμάτια αυτά μπορούν να χρονολογήσουν με σαφήνεια το σύνολο και να αποδώσουν τον χαρακτήρα τουλάχιστον του βάθρου, ίσως και του συνόλου, σε επίπεδο παράστασης».

Παραπέμπει σε μακεδονική εικονογραφία;

«Μάλιστα».

Και μπορεί να συνδέεται με τους Τημενίδες;

«Δεν προβαίνω σε καμία τέτοια σύνδεση. Είναι της ύστερης κλασικής ή της πρώιμης ελληνιστικής περιόδου».

Εχουμε ξαναδεί αυτή τη σύνθεση της παράστασής τους;

«Όχι. Μένει να παρουσιαστούν και να αξιολογηθούν τα χαρακτηριστικά τους».

Παραπέμπουν σε στρατιωτική εικονογραφία;

«Ναι, και μπορούν να βοηθήσουν πάρα πολύ στις χρονολογήσεις. Όμως, θα πρότεινα να μη βιαζόμαστε και να περιμένουμε τη διερεύνηση του μνημειακού συνόλου. Παρατηρούμε ένα συγκρότημα τάφων που ξεκινά από την Εποχή του Χαλκού και φτάνει ως και τους ελληνιστικούς χρόνους. Η διάταξη μας υποδηλώνει και τη χρήση, επίσης μπορεί να μας προσφέρει κάποιες ερμηνείες για το πώς λειτούργησε ο περίβολος».

Πώς λειτούργησε;

«Ο περίβολος λειτουργεί ενοποιητικά και η χωροθέτηση του λέοντος στην κορυφή ως σήματος υποδηλώνει ότι πάνω από όλα αυτά που ενοποιούνται υπάρχει μια νέα "χρήση", η οποία εγκαθιδρύεται επάνω στις παλαιότερες, ως επιστέγασμα».

Μπορεί να σημαίνει ότι υπήρχε και λατρευτική χρήση;

«Βεβαιότατα. Από τα αρχαιολογικά και τα αρχιτεκτονικά δεδομένα του τάφου γίνεται σαφές ότι ένας τουλάχιστον νεκρός ήταν αφηρωισμένος».

Με τη λογική ότι μνημεία με λέοντα και βάθρο ήταν ταφικά και με δεδομένο ότι λέτε πως ο λέοντας ήταν στην κορυφή του τύμβου, σημαίνει ότι εκεί πάνω ήταν τάφος;

«Είναι μια σοβαρότατη ερώτηση αυτή, την οποία αυτή τη στιγμή σε επίπεδο αρχαιολογικό δεν δύναμαι να απαντήσω, διότι δεν είμαι αρχαιολόγος. Σε επίπεδο αρχιτεκτονικό, θεωρώ ότι ένα τέτοιο βάθρο θα μπορούσε να έχει τάφο και αυτό διότι έχουμε ανάλογα συγκριτικά παραδείγματα. Συναντάται σε τρεις περιπτώσεις, δύο στην Ελλάδα και μία στο εξωτερικό».

Θεωρείτε ότι η επιχωμάτωση του τάφου έγινε από ανθρώπινο χέρι;

«Μάλιστα. Η επιχωμάτωση έχει γίνει σε στρώσεις και ήταν ένα αρκετά επίπονο οικοδομικό έργο για το οποίο έχουμε δεδομένα. Σίγουρα δεν προήλθε από τσουνάμι...».

Και είχατε πει ότι χρησιμοποιήθηκε και η στήλη επάνω, της οροφής.

«Η στήλη της οροφής τούς ήταν χρήσιμη κατά την κατάχωση διότι λειτουργούσε ως ράμπα για την πρόσβαση ανάμεσα στα δύο ανοίγματα, στα τύμπανα. Στο τύμπανο του διαφράγματος με τις Κόρες και επάνω από την πόρτα του ταφικού θαλάμου, ακριβώς στην ίδια πλευρά, έχουμε τα δύο μικρά ανοίγματα. Αυτά "γεφυρώνονται" με το σωζόμενο τμήμα της οροφής».

Γιατί διαμορφώνεται μαρμάρινη οροφή μόνο στον χώρο πίσω από τις καρυάτιδες και όχι πουθενά αλλού; Εκεί υπήρχε το ψηφιδωτό.

«Βέβαια. Και όχι μόνο ένα ψηφιδωτό, είναι χώρος στον οποίο έχουμε πολλά επιζωγραφισμένα μαρμάρινα μέλη, τον θριγκό εν προκειμένω, χωρίς την παρεμβολή επιχρίσματος, αλλά απευθείας επάνω στο μάρμαρο. Οι λόγοι βασίζονται κυρίως σε αρχιτεκτονικά κριτήρια που συνδέονται με συγκεκριμένη τυπολογία, ίσως και στην ανάγκη προστασίας των χρωμάτων».

Τα αρχιτεκτονικά δεδομένα τι δείχνουν αναφορικά με τις «καρυάτιδες» και τις σφίγγες;

«Οι λεγόμενες καρυάτιδες ή κόρες είναι δομικά στοιχεία και είναι συμφυείς με παραστάδα που στηρίζει το ιωνικό επιστύλιο. Το τεμάχιο του μαρμάρου ξεχονδρίστηκε για να διαμορφωθούν τα γλυπτά. Με τον ίδιο τρόπο ξεχονδρίστηκε και το μάρμαρο για την κατασκευή του γλυπτού του λέοντος... Οι σφίγγες, ο λέων και οι Κόρες έγιναν από θασίτικο μάρμαρο».

Ο ιταλός μελετητής Αντόνιο Κόρσο δήλωσε πρόσφατα ότι το κεφάλι της μιας κοιτούσε προς τα μέσα και της άλλης προς τα έξω. Έχει βάση η εκτίμηση αυτή;

«Ναι, με τον Κόρσο συμφωνούμε. Η μία κοίταζε προς τα μέσα και άλλη προς τα έξω. Το κεφάλι της σφίγγας που κοιτάζει προς τα έξω το βρήκαμε. Αυτό που κοιτάζει προς τα μέσα δεν το βρήκαμε, σώζεται όμως η διαμορφωμένη βάθυνση για την ένθεσή του, όπως ακριβώς και τα σημεία ένθεσης των φτερών».

Υπήρχε λατρεία του νεκρού ή λατρεία κάποιου θεού;

«Εγώ πιστεύω ότι πάντοτε η λατρεία κάποιου νεκρού συνυπάρχει, μάλλον συνίσταται μέσα από γνωστές μυθολογικές λατρείες...».

Ο αρχιτέκτονας του τύμβου με το λιοντάρι και του περιβόλου είναι ο ίδιος που έχει κατασκευάσει και τον τάφο;

«Ναι, είναι ο ίδιος...».

Στην αρχή της ανασκαφής ακουγόταν συνεχώς το όνομα του αρχιτέκτονα Δεινοκράτη.

«Ίσως είναι πιο εύκολο να βρούμε την ταυτότητα του νεκρού παρά του αρχιτέκτονα. Αγωνίζομαι να κατανοήσω και να συνθέσω τα στοιχεία που θα μου δώσουν τα χαρακτηριστικά του αρχιτέκτονα. Όσον αφορά τον Δεινοκράτη, θα πρέπει ακόμη μία φορά να μη βιαζόμαστε. Χρειάζεται πολυδιάστατη μελέτη, μέσα από την οποία θα μπορούσε πιθανότατα να εξαχθεί ένα τέτοιο συμπέρασμα. Αλλά θα πρέπει να εκθέσω με σαφήνεια όλα τα στοιχεία και τα επιχειρήματα. Και δεν νομίζω ότι είναι ώριμο ακόμα».

Δεν πήγατε ως ανασκαφική ομάδα στο αρχαιολογικό συνέδριο του ΑΠΘ. Ωστόσο, ένα μέλος της ομάδας, ο γεωλόγος κ. Καμπούρογλου, επέλεξε να κάνει παρουσίαση των ευρημάτων του αμφισβητώντας και την ύπαρξη του λέοντα στην κορυφή και στοιχεία για τον τύμβο Καστά.

«Σε μια ομάδα που εκπονεί ένα αρχαιολογικό έργο, είτε αυτό είναι ανασκαφικό είτε είναι τεχνικό και αφορά ένα σημαντικό αρχαίο μνημείο, η σύσταση της ομάδας είναι βασισμένη στο ότι υπάρχει μια αφανής μεθοδική εργασία η οποία περιλαμβάνει έρευνα, τεκμηρίωση και ζύμωση απόψεων και υποθέσεων εργασίας· εν συνεχεία αυτή η έρευνα δύναται να παρουσιαστεί στην επιστημονική κοινότητα μέσω πάντοτε ενός εκπροσώπου. Συνήθως, στις ομάδες που εκπονούν τέτοιου είδους εργασίες, πάντοτε εκπρόσωπος και πρόσωπο που συγκεντρώνει την ευθύνη είναι ο αρχαιολόγος. Σε μια διεπιστημονική ομάδα, ο αρχαιολόγος είναι υποχρεωμένος να σχηματοποιήσει τα δεδομένα και να τα παρουσιάσει. Από την άλλη, για να μπορέσει να δηλώσει ο αρχαιολόγος, ως εκπρόσωπος της διεπιστημονικής ομάδας, τα δεδομένα και το προϊόν της έρευνας θα πρέπει να έχει προηγηθεί μια ζύμωση. Αυτή η ζύμωση, λογικά, πρέπει να γίνεται στο κλειστό πλαίσιο της ομάδας και όχι μέσα στον χώρο της δημοσιότητας. Δηλαδή, δεν μπορούν οι απόψεις των άμεσων συνεργατών μιας ομάδας να γίνονται αντικείμενο σχολιασμού στα ΜΜΕ προτού καν περάσουν από το στάδιο της ζύμωσης και της σύνθεσης ανάμεσα στις διάφορες ειδικότητες.

Επ' αυτού θέλω να μιλήσω. Ακριβώς, επειδή πιστεύω ότι ο καθένας έχει το δικαίωμα να παρουσιάσει την επιστημονική του άποψη ανοιχτά και οι οποιεσδήποτε άλλες μορφές σύγκρουσης σε επίπεδο έντυπων, ηλεκτρονικών ή διαδικτυακών μέσων, σχετίζονται με πολιτικές σκοπιμότητες που δεν με αφορούν. Για πρώτη φορά, θα μιλήσω ο ίδιος για τα δεδομένα που έχω όσον αφορά τη σχέση του λιονταριού και του βάθρου του με τον τύμβο Καστά».

Πώς θα περιγράφατε την προσωπικότητα της αρχαιολόγου κυρίας Κατερίνας Περιστέρη με βάση την κοινή πορεία σας στην ανασκαφή;

«Η Κατερίνα Περιστέρη είναι ένας άνθρωπος ευγενικός, διαθέτει πολύ μεγάλη εμπειρία στην αρχαιολογική έρευνα και σε αυτό το επίπεδο δεν έχει λειτουργήσει ποτέ δογματικά. Προωθεί την αντίληψη της ομάδας, τη συλλογική εργασία και πάνω από όλα εμπιστεύεται τους συνεργάτες της».

ΠΗΓΗ