Οι «ακτινογραφίες» του Λόφου Καστά

«Ενιαίο κτίριο με ενδιάμεσες διαιρέσεις, εξαιρετικής αρχιτεκτονικής, που διαφέρει από τους μακεδονικούς τάφους της εποχής» κρύβει ο Λόφος Καστά κατά την άποψη γεωλόγων. Στο σχετικό διάγραμμα, με την κάτοψη του Τύμβου, διακρίνεται καθαρά, σαν λευκό ολόγραμμα, η σύνθετη κατασκευή μέσα στο λόφο, πολύ μικρό μέρος της οποίας έχει αποκαλυφθεί έως σήμερα.

Γενικότερα, μεγάλη συζήτηση έχει προκληθεί, το τελευταίο διάστημα, για τα δεδομένα των γεωλογικών ερευνών. Κυκλοφορούν και ανακυκλώνονται «καυτά» ερωτήματα, όπως το γιατί δεν δόθηκε έγκαιρα η πρέπουσα σημασία στα ευρήματα των σχετικών μελετών, εφόσον ήταν πασιφανής η αξία του λόφου και γιατί η κα Περιστέρη ουδέποτε έκανε λόγο γι' αυτές τις μελέτες. 

Η τρισδιάστατη σεισμική τομογραφία

Το 1998-99, διενεργήθηκε έρευνα στον τύμβο, από τρεις γεωφυσικούς: τον Λάζαρο Πολυμενάκο, τον Σταύρο Παπαμαρινόπουλο και τον Αθανάσιο Λιόση. Στην έρευνα συμμετείχε και η συνεργάτις του αείμνηστου αρχαιολόγου Δημήτρη Λαζαρίδη, Χάιδω Κουκούλη-Χρυσανθάκη. Οι επιστήμονες με τη μέθοδο της τρισδιάστατης σεισμικής τομογραφίας χρησιμοποιώντας κύκλωμα γεωφώνων κ.λπ., προσπάθησαν να ανιχνεύσουν το εσωτερικό του τεχνητού λόφου. Η μελέτη τους δημοσιεύτηκε, το 2004, στο ειδικό βρετανικό περιοδικό Archaeological Prospection. 

Σύμφωνα με την κα Κουκούλη-Χρυσανθάκη, η έρευνα μαρτυρά πως τα σημεία «υψηλής ταχύτητας» που σημειώνονται με το γράμμα «H» μαρτυρούν την εκτεταμένη ύπαρξη λίθινων κατασκευών, ωστόσο θεωρεί τις ενδείξεις σημαντικές μεν, αλλά ανεπιβεβαίωτες. 

Η κα Κουκούλη εξηγεί ότι «τα ευρήματα της  γεωφυσικής έρευνας, με σεισμικό τομογράφο που πραγματοποιήθηκε από την ΙΗ' Εφορεία Προϊστορικών και Κλασσικών Αρχαιοτήτων Καβάλας, με τη συνεργασία και την προσφορά του Πανεπιστημίου  Πατρών, το 1998, δεν ήταν ξεκάθαρα αμέσως μετά από την έρευνα, ούτε  επαρκή. Απαιτούσαν περαιτέρω λεπτομερειακη γεωφυσική έρευνα και  ανασκαφική επαλήθευση, η οποία προϋπέθετε φυσικά ειδική χρηματοδότηση». 

Η κ. Κουκούλη δήλωσε, επίσης, ότι η Εφορεία Αρχαιοτήτων Καβάλας, στη δικαιοδοσία της οποίας υπαγόταν, τότε, η Αμφίπολη, είχε πολλές άλλες πιεστικές προτεραιότητες και ήταν εκ των πραγμάτων υποχρεωμένη να αναβάλει μια ούτως ή άλλως εκτεταμένη και πολυδάπανη ανασκαφή στο Λόφο Καστά.

Αντιθέτως, οι υπόλοιποι επιστήμονες είναι πεπεισμένοι ότι εάν η έρευνα δεν είχε διακοπεί το 1999 λόγω έλλειψης πόρων, θα είχαν καταστήσει τον τύμβο «διάφανο». Οι γεωφυσικοί επεξεργάστηκαν περαιτέρω τα δεδομένα -ένα μέλος μάλιστα της ομάδας, ο κ. Λ.Πολυμενάκος, τα συμπεριέλαβε στη διδακτορική του διατριβή- και  μετά από λεπτομερειακή ανάλυση των υψηλών και χαμηλών ταχυτήτων που είχε καταγράψει ο σεισμικός τομογράφος, το 2004, προχώρησαν στη δημοσίευση της μελέτης, στο περιοδικό Archaelogical Prospection, παρουσιάζοντας το προτεινόμενο μοντέλο εντόπισης του τάφου, το οποίο επίσης απαιτούσε επιπλέον γεωφυσικές έρευνες και ανασκαφική  τεκμηρίωση. 

Ο κ. Πολυμενάκος, παράλληλα, είχε κάνει μια τρισδιάστατη απεικόνιση του εσωτερικού του λόφου, η οποία, όμως, όπως χαρακτηριστικά ανέφερε, ήταν αποτέλεσμα επίπονων προσπαθειών μεν, αλλά και κριτικής συνθετικής σκέψης δε. 

Μετά από την συνταξιοδότηση της εφόρου αρχαιοτήτων Χ. Κουκούλη-Χρυσανθάκη, στα τέλη του 1999, και την υπαγωγή της Αμφίπολης στην Εφορεία Αρχαιοτήτων Σερρών, το 2004, η ανασκαφική έρευνα στον τύμβο Καστά αφορούσε, πλέον, στη νέα Εφορεία Αρχαιοτήτων Σερρών και η κ. Κατερίνα Περιστέρη πήρε τη σκυτάλη.

Η υπεύθυνη αρχαιολόγος Κατερίνα Περιστέρη επέλεξε -αρχικά- να αγνοήσει τη συγκεκριμένη μελέτη και στη συνέχεια να την διαψεύσει δημόσια, αμφισβητώντας ακόμη και την ύπαρξή της. Εξαιρετικό ενδιαφέρον έχει και το γεγονός ότι η ίδια έχει δηλώσει πως «αυτά που λέει ο κ. Πολυμενάκος δεν ευσταθούν. Είχε έρθει το 1992 και έκανε έρευνα στον "Τάφο της Αλεπούς" και στους γύρω μακεδονικούς τάφους».

Ο κ. Πολυμενάκος, όμως, απαντώντας στις δηλώσεις της κας Περιστέρη, διευκρίνισε  ότι ο χώρος που έγινε η σεισμική έρευνα, το έτος 1998, αναφέρεται σε επίσημα τοπογραφικά ως «Τούμπα Καστά Μεσολακκιάς» και όχι σαν «Τάφος της Αλεπούς». Ο μελετητής υποστηρίζει παράλληλα πως οι συνεργάτες του δεν πήγαν μόνοι τους στον χώρο που ερεύνησαν, αλλά με υπόδειξη και ευθύνη της τότε προϊσταμένης της Εφορείας Αρχαιοτήτων Καβάλας, κ. Χάιδως Κουκούλη-Χρυσανθάκη.

Η έρευνα με γεωραντάρ

Σε ό,τι αφορά μια άλλη έρευνα με γεωραντάρ, η οποία έγινε από το τμήμα Πολιτικών Μηχανικών, Τοπογραφίας & Γεωπληροφορικής του ΤΕΙ Σερρών, ο υπεύθυνος, αναπληρωτής καθηγητής κ. Κώστας Παπαθεοδώρου διευκρινίζει ότι «παρά τα όσα έχουν κατά καιρούς δημοσιευθεί ή ανακοινωθεί στον τύπο, διαβεβαιώνω ότι δεν έχω δώσει στον τύπο αποτελέσματα ερευνών που έχουν πραγματοποιηθεί, στην περιοχή του λόφου Καστά. Οτιδήποτε έχει ανακοινωθεί και μάλιστα επ' ονόματί μου, είναι ανακριβές. Το μόνο που έχω να πω είναι ότι η γεωφυσική έρευνα με γεωραντάρ, στη ευρύτερη περιοχή, έχει γίνει με τη συνεργασία της ΚΗ' ΕΠΚΑ και της κ. Κατερίνας Περιστέρη, προσωπικά. Για οτιδήποτε αφορά αυτή την συγκεκριμένη έρευνα, έχει ενημερωθεί προσωπικά η κα Περιστέρη, η οποία είναι υπεύθυνη για την ανασκαφή και η μόνη αρμόδια να κάνει ανακοινώσεις, όποτε αυτή κρίνει σκόπιμο».